powierzchnia zrównania

powierzchnia zrównania,

geol. rozległy obszar o płaskiej powierzchni, powstały w efekcie niszczenia lądu przez długotrwałe, rozmaite procesy denudacyjne (denudacja);

rozróżnia się 2 gł. rodzaje p.z.: peneplenę, tworzącą się w klimacie wilgotnym, i pedyplenę — w klimacie suchym. Powstanie p.z. wymaga długiego okresu (do kilkudziesięciu mln lat), w którym nie odbywają się ani silne ruchy tektoniczne czy transgresje morza, ani też zmiany klimatu prowadzące do przerwania danego cyklu denudacyjnego i do przejścia rzeźby w nowy etap rozwoju; p.z. rozwijających się do obecnych czasów jest bardzo niewiele, gdyż ruchy tektoniczne w trzeciorzędzie, jak i zmiany morza w czwartorzędzie były czynnikami przerywającymi cykl denudacyjny; za przetrwałe do dziś p.z. modelowane współcz. przyjmuje się równinę południowej Finlandii, obszar północno-wschodniej Kanady, wschodnią Syberię; natomiast bardzo rozległe są p.z. utworzone w dawnych okresach geol., np. powierzchnie trzeciorzędowe, rozczłonkowane przez późniejsze doliny rzeczne, występujące w Wogezach, Sudetach, G. Świętokrzyskich, Appalachach i in.