planowanie doświadczeń, planowanie eksperymentów,
dział statystyki mat. zajmujący się ustalaniem zasad przeprowadzania doświadczeń (by opierając się na uzyskanych danych można było wnioskować w sposób optymalny);
planowanie doświadczeń
Encyklopedia PWN
rozważa się różne sposoby prowadzenia doświadczeń: układy blokowe, plany czynnikowe — całkowite i ułamkowe, kwadraty łac. i gr.-łac., plany rotatabilne, plany Scheffégo (dwa ostatnie są bardzo często stosowane w eksperymentach chem.). Początki planowania doświadczeń przypadają na lata 30. XX w. (R.A. Fisher, F. Yates, W.G. Cochran); inspiracją do badań teoret. nad planowaniem doświadczeń było doświadczalnictwo roln. i chem.; intensywny rozwój planowania doświadczeń nastąpił w latach 50. — definiując różne kryteria optymalności, J. Kiefer i J. Wolfowitz, H. Scheffé, G.E.P. Box i G. Jenkins podali jednocześnie metody wyznaczania planów optymalnych (planowanie doświadczeń jest ściśle związane z parametrycznym modelem statyst., czyli plan optymalny w jednym modelu nie musi być optymalny w innym); najczęściej stosowane kryteria optymalności są związane z precyzją estymowanych parametrów przy różnych sposobach przeprowadzania doświadczeń; do wyznaczania planów optymalnych, o ile istnieją, stosuje się m.in. analizę kombinatoryczną, teorię liczb, analizę wypukłą.
