parzystość

parzystość, P,

fiz. wielkość charakteryzująca stany układów kwantowych (cząsteczek, atomów, jąder atomowych, cząstek elementarnych) ze względu na ich zachowanie przy odbiciu przestrzennym (inwersji przestrzennej), czyli przy zmianie zwrotu wszystkich 3 osi układu odniesienia — układ lewoskrętny zmienia się przy tym na układ prawoskrętny i odwrotnie;

jeśli po wykonaniu odbicia funkcja falowa układu kwantowego nie zmienia się, to p. tego układu jest dodatnia (P = +1), jeżeli zaś funkcja falowa zmienia znak, p. układu jest ujemna (P = −1); w każdym innym wypadku układ kwantowy nie ma określonej p. Początkowo przypuszczano, że p. jest zawsze zachowana, tzn., że p. stanu początkowego i p. stanu końcowego jest taka sama, i wiązano to z faktem, że przyroda nie rozróżnia układów prawo- i lewoskrętnych. W 1956 T.D. Lee i Ch.N. Yang wysunęli hipotezę, że p. nie jest zachowywana w procesach wywoływanych przez oddziaływania słabe, a 1957 Ch.S. Wu, A. Ambler i in. potwierdzili ją doświadczalnie (oddziaływania). Istnienie procesów zachowujących p. (uwarunkowanych oddziaływaniami elektromagnetycznymi i silnymi) umożliwia pomiar p. układów. P. układu fiz. zależy od p. jego podukładów (np. cząstek elementarnych) i od stanu ruchu względnego tych podukładów. P. mierzoną w układzie spoczynkowym układu nazywa się jego p. wewnętrzną. P. wewnętrzna układu złożonego z 2 cząstek o p. wewnętrznych P₁ i P₂, w stanie o orbitalnym momencie pędu określonym orbitalną liczbą kwantową l, wynosi P = P₁P₂(−1)^l. Umownie przyjmuje się p. wewnętrzną nukleonu jako dodatnią (P = +1) i wyznacza p. wewnętrzną innych cząstek względem nukleonu, np. p. wewnętrzna mezonów π, K, ρ i ω okazuje się być ujemna (P = −1); p. wewnętrzne cząstek i antycząstek są przeciwne dla fermionów, a jednakowe dla bozonów.