ochrona macierzyństwa

ochrona macierzyństwa,

szczególne uprawnienia kobiet w okresie ciąży, połogu i wychowywania dziecka.

Walka o ochronę macierzyństwa została zapoczątkowana w XIX w.; kolejno uzyskano: 1878 w Niemczech zakaz zatrudniania kobiet przez 3 tygodnie po porodzie, 1901 w Wielkiej Brytanii — 4 tygodnie po porodzie, a następnie we Francji i innych krajach. Ochroną macierzyństwa zajmowała się też Międzynarodowa Organizacja Pracy. W Polsce akty prawne dotyczące ochrony macierzyństwa wydano 1919, 1920, 1924; po wojnie zwiększył się wydatnie zakres ochrony macierzyństwa; Kodeks pracy z 1974 (wielokrotnie nowelizowany) wprowadził dalsze uprawnienia przysługujące kobiecie pracującej. Przepisy prawa pracy przewidują zapewnienie m.in. trwałości stosunku pracy w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego i urlopu wychowawczego, zakaz zatrudniania kobiet w ciąży przy pracach uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia. Ochrona macierzyństwa gwarantuje też w związku z porodem 16-tygodniowy płatny urlop macierzyński przy pierwszym porodzie, 18 — przy każdym następnym porodzie, 26 — przy urodzeniu więcej niż 1 dziecka podczas jednego porodu; ponadto kobiety mogą korzystać z 3-letniego urlopu wychowawczego do ukończenia przez dziecko 4 lat), zachowując ciągłość pracy. Urlop macierzyński przysługuje także w razie przysposobienia dziecka. Potrzeba ochrona macierzyństwa jest jednym z celów pomocy społecznej. Ustawa z 1990 O pomocy społecznej daje uprawnienie do macierzyńskiego zasiłku okresowego i macierzyńskiego zasiłku jednorazowego. Na podstawie ustawy O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z 1993 kobiecie o niskich dochodach przysługują świadczenia pieniężne i w naturze w okresie od 8. miesiąca ciąży do 2. miesiąca życia dziecka. Od 1975 obowiązują przepisy o funduszu alimentacyjnym, z którego wypłaca się świadczenia dla osób niemogących wyegzekwować alimentów na dziecko. Ochrona macierzyństwa wspierana jest także poprzez wypłacanie zasiłków rodzinnych.