niemiecki język
 
Encyklopedia PWN
niemiecki język,
język z zachodniej grupy języków germańskich;
urzędowy w Niemczech, Austrii i Szwajcarii (oprócz fr. i wł.), używany przez niem. emigrację w wielu państwach (m.in. w USA, Brazylii, Australii). współcz. lit. język niemiecki jest w dużej mierze językiem sztucznym (koine); na jego wykształcenie miała wpływ działalność: a) kancelarii dworskich i miejskich, b) drukarzy, c) M. Lutra, d) pisarzy, e) wielu towarzystw nauk.; powstał na podłożu dialektów kolonialnych (Saksonia, Turyngia), języków kancelaryjnych (kancelarii saskiej, saksońskiej i turyńskiej). Reformacja zapoczątkowała proces upowszechniania lit. język niemiecki na całym obszarze niemieckojęzycznym; do umocnienia jego znaczenia przyczyniła się działalność Lutra; ostateczny kształt lit.i język niemiecki zawdzięcza takim pisarzom, jak: M. Opitz, F.G. Klopstock, J. Herder, Ch.M. Wieland, F. Schiller i J.W. Goethe. Proces ujednolicania język niemiecki mówionego (wymowy) rozpoczął się pod koniec XIX w., gł. dzięki działalności T. Siebsa, autora pierwszego słownika niem. wymowy scenicznej (Bühnensprache); proces ten nie jest zakończony; do czasów współcz. w poszczególnych częściach niem. obszaru językowego funkcjonują różne warianty wymowy; współcz. ortografia niem. jest wysoce ujednolicona, jej podstawy zostały ustalone 1901, ostatnia reforma była przeprowadzona 1998. Na niem. obszarze językowym poza językiem lit. i wspomnianymi wariantami regionalnymi nadal są żywe dialekty; ogólnie dzieli się je na: górne (południowe), środkowe i dolne (północne); do górnych dialektów zalicza się m.in. dialekty: austr., bawarskie, szwabskie, a także szwajc.; do środkowych — nadreńskie, turyńskie, saksońskie, heskie; do dolnych — dolnosaksońskie, meklemburskie i brandenburskie; na podstawie dialektów dolnoniem. wykształciły się języki hol. i flamandzkie, na podstawie środkowoniem. (dialekty nadreńskie) jidysz.
W ciągu wielowiekowego rozwoju język niemiecki podlegał silnym wpływom obcym, gł. łaciny (słownictwo) oraz języka fr. i ang.; pewne wpływy, zwłaszcza na wschodnie dialekty, wywarły języki zachodniosłow., w tym polski.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia