naiwna sztuka,
twórczość plastyczna niezależna od ogólnie przyjętych współczesnych konwencji artystycznych, będąca bezpośrednim wyrazem osobowości twórcy, jego uczuć i przeżyć oraz jemu tylko właściwego sposobu postrzegania, porządkowania i opisywania świata.
naiwna sztuka
Encyklopedia PWN
Najważniejszą cechą sztuki naiwnej jest szczerość i prostota wypowiedzi plastycznej; jej twórcy, wywodzący się z różnych grup społecznych i często nieakceptowani w swoim środowisku, nie usiłują zbliżyć się do uznanych wzorów artystycznych, lecz odnajdują własny sposób przedstawiania otaczającego świata nie tyle obserwując go, ile opierając się na swej wiedzy lub wyobrażeniach o nim; dzieła sztuki naiwnej są często także unaocznieniem fantastycznych wizji, niezależnych od rzeczywistości. Pierwszym zauważonym i docenionym artystą naiwnym stał się Francuz H. Rousseau (zwany Celnikiem), którego twórczość wzbudziła zainteresowanie już pod koniec XIX w.; fascynacja wszelkimi przejawami sztuki „prymitywnej”, charakterystyczna dla artystycznych poszukiwań w pierwszych dekadach XX w., przyczyniła się do „odkrycia” twórczości działających samotnie twórców naiwnych (m.in. A. Bouchanta, C. Bomboisa, L. Vivina we Francji, A. Dietricha w Niemczech, O. Metellego we Włoszech, babci Mozes w USA, N. Pirosmaniszwilego w Rosji), a także do powstania ośrodków sztuki naiwnej, jak np. stworzona ok. 1930 hlebińska szkoła malarska. W Polsce sztuką naiwną zainteresowano się w latach 30. XX w., czego przejawem była zorganizowana 1933 przez warszawski Instytut Propagandy Sztuki wystawa Sztuka dyletantów; do najbardziej uznanych polskich twórców naiwnych należą: malarze Nikifor, T. Ociepka, W. Rybkowski, B. Albiczuk, M. Korsak, B. Krawczuk, F. Głowacka oraz rzeźbiarze L. Kudła, A. Zegadło, A. Toporowicz, J. Lurka. Popularność, jaką w XX w. zdobyła sztuka naiwna, przyczyniła się do jej umasowienia i komercjalizacji, a w konsekwencji do utraty autentyczności.
Ilustracje
Nikifor (Epifaniusz Drowniak), Krynica willa „Maszum” Nowy Tartek, ok. 1960 — własność prywatnafot. J. Kilian/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Rousseau Henri, Ślub, 1905 — Musée de l'Orangerie, Paryżfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
