mutageneza

mutageneza

[łac.-gr.],

genet. proces powstawania mutacji;

może być skutkiem błędów w naprawie DNA lub replikacji (DNA lub RNA); może być wynikiem rekombinacji DNA albo uszkodzenia struktury DNA pod wpływem czynników fiz. (promieniowanie gamma, światło ultrafioletowe) lub chem. (np. nitrozoguanidyna), tzw. mutagenów; uszkodzenia te mogą polegać na przerwaniu ciągłości łańcucha nukleotydowego, powstawaniu wiązań chem. uniemożliwiających replikację lub zmian chem. w zasadach azotowych; zmiany uniemożliwiające replikację aktywują systemy naprawy DNA, jednak w wielu przypadkach informacja genetyczna zawarta w miejscach uszkodzenia zostaje stracona lub zmieniona. Mutageneza może być wynikiem naturalnych procesów (mutageneza spontaniczna) lub może być wywołana celowo w ramach eksperymentów genetycznych przez użycie mutagenów (mutageneza indukowana) lub pewnych technik manipulacji DNA in vitro (mutageneza sterowana). Mutageneza jest podstawowym czynnikiem zmienności organizmów i procesów ewolucyjnych; stanowi też istotny czynnik przy powstawaniu chorób, których przyczyną są uszkodzenia genetyczne, np. nowotworów.