monastycyzm

monastycyzm

[gr. monachós ‘samotny’, ‘jedyny’, ‘ten, który ma serce niepodzielne’],

życie monastyczne,

zjawisko kulturowo-rel., pierwotna forma życia chrześcijańskich wspólnot zakonnych, zapoczątkowana III–IV w. (anachoreci, cenobici, eremici), pozwalająca osiągnąć wewn. doskonałość, wolną od pokus codzienności.

W monastycyzmie modlitwa i medytacja mają pierwszeństwo przed życiem czynnym; wiąże się z tym podjęte z własnej woli usunięcie się w samotność w celu całkowitego poświęcenia się Bogu z dala od otaczającego świata (klauzura). Monastycyzm chrześc. na Zachodzie był podtrzymywany przede wszystkim przez benedyktynów, cystersów, kamedułów, kartuzów, trapistów, a wśród zakonów żeńskich — bernardynki, karmelitanki bose, klaryski, wizytki, na Wschodzie (prawosławie) — przez wspólnoty monastyczne odwołujące się gł. do nauk św. Bazylego Wielkiego (Athos, hezychazm); zjawisko monastycyzmu było znane również w judaizmie (esseńczycy), islamie i na Dalekim Wschodzie (buddyzm, konfucjanizm, taoizm).

Bibliografia

L.J.R. Milis Anielscy mnisi i ziemscy ludzie: Monastycyzm i jego znaczenie w społeczeństwie średniowiecznym, Kraków 1996;

M. Derwich Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce: Wybrane problemy, Wrocław 1998;

V. Desprez Początki monastycyzmu: Dzieje monastycyzmu chrześcijańskiego do Soboru Efeskiego (431) , t. 1–2, Kraków–Tyniec 1999.

Klasztor św. Antoniego (Egipt)