mechanicyzm

mechanicyzm

[gr. mēchanḗ ‘przyrząd’],

stanowisko w filozofii i nauce, postulujące wyjaśnianie wszelkich (lub niektórych) zjawisk i procesów, niebędących ruchami mechanicznymi, za pomocą pojęć i praw mechaniki;

poszukując „mechanicznego podłoża” zjawisk, m. głosi metodol. postulat redukcji praw nauk. do praw mech.; m. był kierunkiem panującym w przyrodoznawstwie i filozofii materialistycznej XVI–XVIII w. (Galileusz, I. Newton, P. Maupertuis, Th. Hobbes, J. de La Mettrie, P.Th. Holbach); w XIX w. przeniknął do biologii, psychologii i socjologii (K. Vogt, J. Moleschott, L. Büchner, E. Dühring), jednak wraz z rozwojem tych nauk stopniowo zaczął tracić znaczenie; w 2. poł. XX w. znalazł entuzjastów wśród niektórych teoretyków sztucznej inteligencji (A. Turing), wskazujących na analogie między funkcjonowaniem umysłu a działaniem programu komputerowego.

Bibliografia

M. Heller, J. Życiński Wszechświat — maszyna czy myśl?, Kraków 1988;

R. Penrose Nowy umysł cesarza, Warszawa 1995.