meblarstwo,
sztuka projektowania i wyrabiania mebli;
meblarstwo
Encyklopedia PWN
obejmuje pojedyncze sprzęty wykonane metodą rzemieślniczą, jak i wielkoseryjne, wytwarzane przez przemysł. Pierwsze świadome konstrukcje meblarskie powstały w starożytności, gł. w Egipcie w III tysiącleciu p.n.e., a rozkwit m. nastąpił w II tysiącleciu p.n.e.; Egipcjanie stworzyli podstawowe typy mebli (taborety, krzesła, fotele, łóżka, leżanki, skrzynie, szafy, stoły), odznaczające się wysokim poziomem techn. i artyst.; znali różne połączenia stolarskie oraz piłę do drewna i klej, stosowali intarsję i inkrustację. Dalszy rozwój m. nastąpił w staroż. Grecji i Rzymie, gdzie działali już zawodowi stolarze. W średniowieczu nastąpił upadek sztuki meblarskiej; większość mebli była wykonywana z grubych desek i bali, a niekiedy z pni, metodą dłubania. W 1322 powstał w Augsburgu pierwszy tartak, co ułatwiło dostęp do materiału; w tym czasie weszła na stałe do praktyki stolarskiej nowa konstrukcja, tzw. ramowo-płycinowa, udoskonalająca jakość mebli i zmniejszająca zużycie materiału; nastąpił wówczas rozkwit produkcji sprzętów kośc.; od XIV w. początkowo we Włoszech, a później także w innych krajach, nastąpił w m. nawrót do wzorów staroż.; trwał on w całej Europie do 1. poł. XIX w.; przejawił się w stosowaniu staroż. detali (kolumny, tympanony, fryzy) i ornamentów (meander, liście akantu). Meble miały charakter arch.; w zależności od stylu zmieniało się gł. zdobnictwo; projektowaniem sprzętów trudnili się wybitni architekci, wydając specjalne wzorniki, co przyczyniło się do rozpowszechnienia tych samych wzorów w wielu krajach. W renesansie pojawiły się meble tapicerowane, z czasem zaczęto też wytwarzać coraz większe ich garnitury; 1751 wprowadzono we Francji obowiązek sygnowania mebli; do użycia weszły nowe ich typy i odmiany konstrukcyjne (np. obrotowe i bujane krzesła). W poł. XIX w. pojawiła się w m. nowa technologia produkcji mebli giętych, wykorzystująca specjalne prasy metalowe (Thoneta meble). W XX w. rozwój gospodarki, techniki i nowych nurtów w sztuce zrewolucjonizował m.; powstały wąsko wyspecjalizowane fabryki, zmieniły się metody produkcji (np. meble w częściach lub gotowych elementach, przeznaczone do montażu przez użytkownika), wprowadzono także nowe materiały (rury stalowe, płyty spilśnione, szkło, tworzywa sztuczne); pozwoliło to na produkcję mebli o niespotykanych dotąd kształtach i konstrukcjach; wiele z nich zostało zaprojektowanych przez wybitnych artystów lub zawodowych projektantów (designerów), co uczyniło z niektórych sprzętów prawdziwe dzieła sztuki.
Izydor Grzeluk
