kultura ludowa
 
Encyklopedia PWN
kultura ludowa,
w najogólniejszym sensie kultura niższych warstw społeczeństwa;
w węższym rozumieniu: 1) suma wytworów ukształtowanych w ramach wiejskiej społeczności lokalnej; 2) zbiór wzorów, norm i wartości rozwiniętych przez warstwę chłopską; 3) najprostszy i najbardziej pierwotny model kultury. W ramach europejskiej tradycji intelektualnej kultura ludowa jest utożsamiana z kulturą chłopską. Zainteresowania badaczy kultury ludowej koncentrują się wokół kilku aspektów: genezy, miejsca w obrębie kultury narodowej, przemian aż do rozpadu jako systemu, elementów składowych i ich pochodzenia. Kultura ludowa powstała w okresie feudalizmu, a jej największy rozkwit przypadł na XIX w.; paradoksalnie jednak od tego momentu zwykło się mówić o stopniowym upadku i zaniku kultury ludowej jako zwartego zespołu sądów i praktyk. Wśród cech charakteryzujących klasyczną postać kultury ludowej wymienia się: izolacjonizm (izolacja geograficzna, społeczna — odgrodzenie ludu od kultury elitarnej — i świadomościowa), tradycjonalizm (ujawniający się w wiernym, głównie ustnym, bezpośrednim, przekazie międzypokoleniowym całego dostępnego zasobu umiejętności, wiedzy i przekonań, niechęci do nowości), rytualizm, sensualizm, tradycyjną religijność. Zainteresowania kulturą ludową pojawiły się w epoce oświecenia. Oświecenie uważało kulturę włościańską (nie istniał jeszcze wówczas termin kultura ludowa) za niską, wymagającą podniesienia na wyższy poziom; w tym czasie zaczęto rozwijać badania nad położeniem ekonomicznym i społecznym ludu, a także nad jego kulturą (ludoznawstwo). Romantyzm uznawał archaiczność kultury ludowej i jej od wieków etniczną niezmienność; szczególnie uprzywilejowanym polem poszukiwania prastarych tradycji i jednocześnie wartości artystycznych była literatura ustna (folklorystyka). Całością kultury ludowej zainteresowano się w XIX w. pod wpływem pozytywizmu. Wówczas też zaczęto używać terminu kultura ludowa Współcześnie w nauce europejskiej powszechnie przyjmuje się, że kultura ludowa jest zmiennym w czasie tworem historycznym, ukształtowanym z elementów oryginalnie etnicznych, elementów przejętych z kultury warstw wyższych i twórczo zaadaptowanych oraz z elementów pochodzących z wpływów międzyetnicznych.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia