krzemień

krzemień,

krzemionkowa skała osadowa pochodzenia chem. lub biochem., składająca się gł. z bardzo drobnoziarnistego kwarcu, chalcedonu, niekiedy też opalu;

jako domieszki występują: piryt, wodorotlenki żelaza, substancje bitumiczne, kalcyt; zawartość krzemionki zwykle przekracza 90% masowych. Czarny, brunatny lub szary, zbity, bardzo twardy; tworzy konkrecje (niekiedy skupienia warstwowe) gł. w wapieniach, marglach i opokach, zwłaszcza wieku kredowego i jurajskiego; w odróżnieniu od czertów są one ostro odgraniczone od skały otaczającej; w Polsce występuje na Wyż. Krak.-Częstochowskiej i Lubelskiej; surowiec w przemyśle ceramicznym i materiałów ściernych. W czasach prahist. używany do wyrobu broni i narzędzi, także do krzesania ognia; był pierwszym surowcem, który pod koniec paleolitu zaczęto wydobywać sposobem górniczym (w Polsce kopalnie w Orońsku i w Krzemionkach).