kontyngent
określona liczba osób (np. rekrutów), ustalona wielkość dostaw dóbr, przywozu lub wywozu towarów za granicę;
[łac.],
kontyngent
Encyklopedia PWN
termin najczęściej odnoszący się do przymusowych dostaw rolnictwa, po zaniżonych cenach, w okresie wojny lub pod wpływem złej sytuacji aprowizacyjnej. W okresie I wojny światowej stosowane m.in. przez rządy Niemiec i Austro-Węgier, szczególnie silnie dotknęły chłopów polskich na okupowanych obszarach Królestwa Polskiego, którym pozostawiano tylko niewielką część produkcji. W odrodzonej Polsce utrzymano je do 1921, co umożliwiło gromadzenie żywności na zaopatrzenie kartkowe ludności i armii. Kontyngenty stały się podstawą stosunków wieś–miasto w Rosji po rewolucji październikowej 1917, jako tzw. prodrazwiorstka, następnie podatek w naturze i obowiązkowe dostawy; prodrazwiorstkę egzekwowano brutalnymi metodami przy użyciu wojska i ekip robotniczych, bez żadnego ekwiwalentu dla chłopstwa; rekwizycje szczególnie silnie dotknęły gospodarstwa należące do zamożniejszych chłopów (tzw. kułaków); niekiedy chłopi stawiali czynny opór, co skłaniało władze do aresztowań, wywłaszczeń i innych represji. Z kontyngentu korzystali Niemcy w czasie II wojny światowej na obszarach okupowanych; w Polsce były one zdecydowanie wyższe w GG niż na ziemiach wcielonych do Rzeszy, w przypadku zbóż sięgały nawet 60% zbiorów; opornych chłopów karano konfiskatą mienia, paleniem budynków, a nawet śmiercią. Po wyzwoleniu w Polsce (1944–45) zamiast dotychczasowych kontyngentów wprowadzono (nieco zmniejszone) wojenne świadczenia rzeczowe rolnictwa, które egzekwowano do 1946; załamanie produkcji rolnej na początku lat 50. skłoniło władze PRL do ponownego wprowadzenia kontyngentu pod nazwą dostaw obowiązkowych.
