kontrakcji teoria

kontrakcji teoria,

geol. teoria rozpowszechniona w XIX w., lecz obecnie zarzucona, zakładająca, że w wyniku intensywnego ochładzania się Ziemi podczas historii geol., jej rozmiary uległy zmniejszeniu;

za efekt zmniejszania się objętości Ziemi i jej powierzchni uważano m.in. rozwój na tej powierzchni stref fałdowych; tłumaczenie to wspierano analogią ze zmarszczkami rozwijającymi się na powierzchni wysychającego jabłka. T.k. została stworzona przez fr. geologa L. Élie de Beaumonta (1829). Do jej odrzucenia, poza ogólnym postępem nauk geol. i planetarnych, przyczyniło się stwierdzenie na pocz. XX w., że ochładzanie się Ziemi ulega istotnemu spowolnieniu w wyniku wydzielania się znacznych ilości ciepła podczas rozpadu rozpowszechnionych we wnętrzu Ziemi pierwiastków promieniotwórczych. Współczesne teorie górotwórcze dopuszczają tylko nieznaczne (lub wręcz znikome) zmniejszanie się rozmiarów Ziemi od czasu jej ukształtowania się albo zakładają istotne nawet zwiększenie się tych rozmiarów (ekspansji teoria).