kladystyka
 
Encyklopedia PWN
kladystyka
[gr. kládos ‘pęd’, ‘odrośl’, ‘gałąź’],
biol. metoda klasyfikacji organizmów i ustalania ich historii ewolucyjnej (filogenetyka) sformułowana (1950, 1966) przez niemieckiego entomologa W. Henniga.
W ujęciu kladystycznym poszczególne taksony wyodrębnia się na podstawie cech apomorficznych, tj. zjawiających się po raz pierwszy w ewolucji badanej grupy i dziedziczonych następnie przez gatunki potomne; natomiast pomija się cechy plezjomorficzne, czyli odziedziczone po przodkach ewolucyjnych badanej grupy. Aby odróżnić cechy apo- od plezjomorficznych, należy ustalić stopień ich pokrewieństwa, czyli homologię; tylko cechy homologiczne dają podstawy do łączenia 2 lub więcej taksonów w jedną grupę (takson) wyższego rzędu. Cecha apomorficzna charakteryzuje daną grupę taksonomiczną, i tylko tę grupę (klad), co oznacza, że powstała ona u wspólnego przodka tej grupy i została odziedziczona przez wszystkie jego gatunki potomne. Cechy podobne, ale nie wywodzące się od wspólnego przodka (analogiczne, homoplastyczne), mogą wynikać z konwergencji albo paralelizmu ewolucyjnego i nie wskazują na wspólnotę pochodzenia, a więc nie charakteryzują naturalnej jednostki taksonomicznej. Wydzielane przez kladystykę taksony muszą więc być ściśle monofiletyczne, tzn. muszą obejmować gatunek wyjściowy i wszystkie bez wyjątku jego gatunki potomne. Konsekwentne stosowanie zasad kladystycznych w systematyce prowadzi do odrzucenia wielu tradycyjnych taksonów i wprowadzenia nowych, często niewygodnych w używaniu, dlatego też w praktyce biologowie posługują się nieraz grupami parafiletycznymi, które obejmują od dawna wydzielane jednostki; np. ryby, wyodrębnione na podstawie ich planu budowy i ogólnego podobieństwa ciała nie są grupą monofiletyczną, gdyż nie obejmują wszystkich potomków hipotetycznego pierwszego gatunku ryb; z punktu widzenia kladystyki nie jest to więc poprawnie wydzielony takson.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia