kibuc
 
Encyklopedia PWN
kibuc
[hebr., ‘zgromadzenie’, ‘wspólnota’],
dobrowolna żydowska wspólnota osadnicza w Izraelu;
pierwotnie roln., później roln.-przem., oparta na wspólnej własności (lub dzierżawie) ziemi i środków produkcji, ochotniczej pracy, równych prawach i obowiązkach, oraz zbiorowej odpowiedzialności materialnej jej członków; kibuc jest zarządzany wspólnie przez wybierane komitety, odpowiedzialne za różne sfery prowadzonej w nim działalności; zyski, po zaspokojeniu potrzeb członków i ich rodzin (np. żywność, ubranie, mieszkanie, nauka i opieka med.), nie posiadających z zasady prywatnego majątku, są inwestowane w rozwój wspólnoty; za opiekę i wychowanie dzieci odpowiadają solidarnie wszyscy dorośli. Powstanie kibuców było związane z celami syjonizmu i osadnictwem żydowskich w Palestynie, rozwijającym się od pocz. XX w. Pierwszy kibuc powstał w Deganja (północna Galilea) 1909; ok. 1914 istniało 11 kibuców na ziemi należącej do Żydowskiego Funduszu Nar. i ich liczba wzrastała; początkowo niewielkie z założenia (miały odpowiadać wielkością jednej licznej rodzinie), po I wojnie świat. przybrały postać dużych, samowystarczalnych osad roln.-przem.; wraz ze wzrostem liczby kibuców różnicował się też ich charakter: celem niektórych było wcielanie w życie zasad syjonizmu i socjalizmu, inne stały się ośr. żydowskich organizacji militarnych (np. Hagany) lub umożliwiały grupom rel. Żydów życie wg ściśle przestrzeganych zasad prawa rel. (Tory). Ruch kibucowy odegrał ogromną rolę w osadnictwie żydowskim w Palestynie, a jego demokr. i egalitarne idee wpłynęły na kształtowanie się społeczeństwa państwa Izrael i jego elity polit.; kibuce mają także duży udział w gospodarce nar. mimo ich stosunkowo niewielkiej liczby — 1990 istniało 270 kibuców (po ok. 200–700 osób), zamieszkanych przez ok. 125 tys. ludzi (2,6% populacji Izraela).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia