kapela
 
Encyklopedia PWN
kapela
[łac.],
w średniowieczu zespół śpiewaków kośc. związanych z dworem panującego lub katedrą;
od XVI w. także zespół wok.-instrumentalny kośc. lub dworski; przełożonym (prefektem, prepozytem) kapeli był w średniowieczu duchowny dostojnik (niekoniecznie muzyk), od XVI w. funkcję tę (magister capellae, Kapellmeister) powierzano znakomitym kompozytorom i muzykom (np. O. di Lasso w kapeli kościoła Św. Jana w Rzymie, następnie na dworze w Monachium). Kapela w Polsce istniała na dworze król. od czasów Władysława II Jagiełły. Najbujniej rozwijała się w XVI i XVII w. do czasu wojen szwedz.; działali w niej wtedy m.in. Wacław z Szamotuł, M. Gomółka, L. Marenzio, M. Scacchi, B. Pękiel. Od 1543 do rozbiorów działała także król. kapela rorantystów, której zadaniem było muzykowanie w Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. W XVI w. powstały też kapele magnackie (Radziwiłłów, Górków, Kostków); w XVII w. zarówno kapela król., jak i kapele magnackie (Lubomirskich, Potockich, Rzewuskich, Branickich i in.) kultywowały m.in. operę, zatrudniając wielu muzyków wł.; od XVII w. także w większości katedr i kolegiat oraz burs jezuickich działały kapele wok.-instrumentalne. W XVIII w. rozpowszechniły się, początkowo w Polsce, później w całej Europie, kapele janczarskie (janczarska kapela), wzorowane na tur. orkiestrze wojsk. (piszczałki, oboje, perkusja). Obecnie nazwą „kapela” określa się zespoły lud., folklorystyczne (np. Pol. Kapela Lud. im. F. Dzierżanowskiego), wykonujące muzykę dawną (np. Capella Bydgostiensis pro Musica Antiqua), niekiedy też (pot.) — zespoły muzyki rockowej.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia