introspekcjonizm
najwcześniejszy nurt psychologii empirycznej, rozwijający się w końcu XIX i na pocz. XX w.;
[łac.],
psychologia introspekcyjna,
introspekcjonizm
Encyklopedia PWN
obejmował wszystkie odmiany psychologii świadomości, tj. psychologii ograniczającej się do opisu i analizy zjawisk świadomości, danych jednostce w tzw. bezpośrednim doświadczeniu wewn.; gł. bądź jedyną metodą badawczą tak pojmowanej psychologii była introspekcja; rozbieżność stanowisk w kwestii struktury zjawisk świadomości doprowadziła do wyodrębnienia się 2 gł. odłamów introspekcji: psychologii elementów (atomizm psychologiczny) i psychologii postaci; na pocz. XX w. pojawiły się i utrwaliły tendencje przeciwstawiające się ograniczaniu psychologii do introspekcyjnej analizy zjawisk świadomości; do gł. i najbardziej radykalnych krytyków introspekcji należeli przedstawiciele behawioryzmu, którzy w ogóle zanegowali możliwość nauk. analizy świadomości i za jedyny właściwy przedmiot badań psychol. uznali dostępne zewn. obserwacji zachowanie się człowieka.
