impeachment

impeachment

[ımpị:czmənt; ang.] ,

w prawie anglosaskim oskarżenie wysokiego dostojnika państwowego, najczęściej ministra, o popełnienie czynu sprzecznego z prawem.

Instytucja impeachmentu pojawiła się w średniow. Anglii, została odnowiona w 1. połowie XVII w.; z oskarżeniem występowała Izba Gmin, sądziła — Izba Lordów; obecnie członkowie gabinetu odpowiadają politycznie przed parlamentem, a także karnie przed sądami powszechnymi. Instytucję impeachmentu do konstytucji z 1787 wprowadziły Stany Zjednoczone; oskarżenie wnosi Izba Reprezentantów, a sądzi — Senat, który może tylko usunąć skazanego z urzędu; za popełnienie przestępstwa ściganego powszechnie, skazany odpowiada też przed zwykłym sądem. Na angielskim impeachmencie była wzorowana odpowiedzialność ministrów przed Sądem Sejmowym, przewidziana w Konstytucji 3 maja z 1791. W krajach o ustroju parlamentarno-gabinetowym instytucja impeachmentu dała początek zasadzie odpowiedzialności politycznej (parlamentarnej) rządu i jego członków; wywodzi się z niej także zasada odpowiedzialności konstytucyjnej, która w Polsce może być realizowana dzięki istnieniu Trybunału Stanu.