heliocentryczna teoria,
astr. teoria kosmologiczna, według której Słońce jest położone w centrum świata;
heliocentryczna teoria
Encyklopedia PWN
stanowi przeciwieństwo rozwiniętej w starożytności teorii geocentrycznej. W teorii heliocentrycznej Ziemia jest jedną z planet, która obracając się wokół własnej osi w cyklu dobowym, krąży wokół Słońca. Choć myśl o ruchu Ziemi wokół Słońca sformułował już w III w. p.n.e. Arystrach z Samos, to jednak została ona na wiele wieków odrzucona. Pełne sformułowanie teorii heliocentrycznej wraz ze zbadaniem jej konsekwencji dla astronomii podał M. Kopernik. Najwcześniejszy zarys jego teorii heliocentrycznej, rozpowszechniany jedynie w rękopisie, powstał przed 1514 i jest znany z późniejszych odpisów; zawierał on zwięzły opisowy wykład heliocentrycznego mechanizmu świata pozbawiony aparatu matematycznego i różniący się w dość istotnych szczegółach od późniejszego jego dzieła De revolutionibus orbium coelestium (1543). Teoria heliocentryczna Kopernika wykraczała poza ramy teorii heliocentrycznej układu planetarnego, uznając centralne położenie Słońca w kosmosie. Teoria heliocentryczna, rozumiana jako teoria budowy układu planetarnego, znalazła silne poparcie w odkryciach Galileusza i J. Keplera, a za doświadczalny dowód jej słuszności uznać trzeba odkrycie przez J. Bradleya (1728) aberracji rocznej światła (aberracja światła), zjawiska wywołanego przez ruch Ziemi wokół Słońca.
