generalizacja historyczna,
metodol. zdania (twierdzenia) ogólne, odnoszące się do większej liczby faktów z przeszłości, zawierające wyznaczniki czasowo-przestrzenne, bądź imiona własne czy terminy, które nie dają się zdefiniować bez imion własnych;
generalizacja historyczna
Encyklopedia PWN
zdania ogólne nie dają dostatecznej wiedzy dla spełnienia funkcji prognostycznych, jak prawa nauki, mogą one jednak stanowić, jako twierdzenia, podstawę do nauk. wyjaśnień w naukach hist.; mogą występować różne typy g.h.: uogólniający fakty (podający ustalenia faktów), kauzalny (podający wyniki wyjaśnienia przyczynowego), sprawozdawczy i hipotetyczny, mogące mieć charakter g.h. bezwyjątkowej lub statyst.; g.h. sprawozdawcza to twierdzenie ogólne, stwierdzające fakty z przeszłości; g.h. hipotetyczna to hipoteza dotycząca uogólnień faktograficznych lub przyczynowych wyjaśnień hist. zdarzeń. Trudność rozgraniczenia g.h. różnych typów i rodzajów od zdań (twierdzeń) ściśle ogólnych i praw nauki stała się jednym z istotnych punktów sporu o idiograficzny (idiografizm) charakter nauk hist., toczony w teorii i metodologii nauk humanist. pod koniec XIX i w 1. poł. XX w.
Włodzimierz Kryszewski
Bibliografia
A. Malewski, J. Topolski Studia z metodologii historii, Warszawa 1960;
S. Ossowski Dwie koncepcje historycznych uogólnień, „Studia Socjologiczne” 1963 nr 2;
J. Topolski Metodologia historii, wyd. 2, Warszawa 1973;
R. Malewski O nowy kształłt nauk społecznych, Warszawa 1975;
J. Topolski Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983.
