gal

wyk. A. Dukata/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

gal, Ga, gallium,

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 31;

Symbol: Ga

Nazwa łacińska: Gallium

Liczba atomowa: 31

Pierwiastek promieniotwórczy: nie

Grupa układu okresowego pierwiastków: 13 — borowce

Odkrycie: 1875

Odkrywca: Lecoq de Boisbaudran Paul Émile

względna masa atomowa 69,723(1); należy do grupy borowców; srebrzysty, miękki metal; roztwarza się w kwasach i zasadach; temperatura topnienia 29,78°C, temperatura wrzenia 2403°C, gęstość 5,904 g/cm³; w związkach występuje gł. na III stopniu utlenienia, znane są też związki g. na I stopniu utlenienia (nietrwałe); związki g. wykazują duże podobieństwo do związków glinu, np. tlenek Ga₂O₃, jak również galaretowaty wodorotlenek Ga(OH)₃ mają charakter amfoteryczny (roztwarzają się zarówno w kwasach, jak i zasadach); siarczan Ga₂(SO₄)₃ — tworzy ałuny; gal występuje w przyrodzie w stanie rozproszonym w skaleniach, łyszczykach oraz jako domieszka w boksytach, sfalerycie, wurcycie i germanicie; do niedawna stosowany gł. do napełniania termometrów wysokotemperaturowych, produkcji luster odpornych termicznie, jako nośnik ciepła w reaktorach jądr., promieniotwórczy izotop ⁷²Ga w leczeniu nowotworów; obecnie gal jest jednym z najważniejszych pierwiastków w przemyśle materiałów opto- i mikroelektronicznych — arsenek i fosforek galu są podstawowymi półprzewodnikami, a sam gal jest stosowany jako domieszka półprzewodników. Gal odkrył i wyizolował 1875 P.E. Lecoq de Boisbaudran.