czas społeczny
 
Encyklopedia PWN
czas społeczny,
socjol. normy wyznaczające organizację czasu w ramach interakcji, grupy, zbiorowości.
Problematyka czasu społecznego pojawiła się na początku dziejów socjologii w pracach É. Durkheima; swoje koncepcje czasu społecznego w okresie późniejszym przedstawili m.in. P. Sorokin, R.K. Merton, G. Gurvitch; problematykę czasu społecznego można rozpatrywać na 3 poziomach; na pierwszym, najbardziej podstawowym czas społeczny określa czasowe ramy funkcjonowania członków danej zbiorowości; określa odcinek czasu, w ramach którego dana osoba winna aktywnie uczestniczyć (np. codzienne godziny pracy lub rozpiętość tygodnia pracy); wyznacza wewnętrzną organizację tego wydzielonego odcinka czasu (np. podział na czas pracy, zebrania, przerwy); sposoby organizacji czasu dana zbiorowość przejmuje od innych grup, kultywuje na mocy obyczaju, ewentualnie sama tworzy własne normy w tym zakresie. Wielość grup, do których należy jednostka, stwarza możliwość występowania konfliktów między wymaganiami różnych grup co do wykorzystania przez nią czasu, np. między zakładem pracy a rodziną. Z tego powodu można wyodrębnić drugi, niejako wyższy, poziom czasu społecznego, na którym dokonuje się koordynacja czasowych wymagań różnych grup, np. poprzez określenie czasu okresu urlopowego, wyznaczenie świąt itd. Na tym poziomie określa się też wiek wstępowania do i występowania z określonych zbiorowości (np. wiek obowiązkowej nauki szkolnej lub czas przejścia na emeryturę). Tego typu rozstrzygnięcia są egzekwowane przez prawo, obyczaj lub opinię publiczną. Poziom najwyższy to poziom koncepcji czasu przyjmowanej przez daną kulturę, z którą jej członkowie zapoznają się w ramach procesów socjalizacji i wychowania i która w ostatecznym efekcie określa normy organizacji czasu na wszystkich poziomach społecznych.
Bibliografia
A. Pawełczyńska Czas człowieka, Wrocław 1986;
E. Tarkowska Czas w społeczeństwie: problemy, tradycje, kierunki badań, Wrocław 1987;
Czas w kulturze, wybrał i oprac. A. Zajączkowski, Warszawa 1988.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia