chorezmszahowie

chorezmszahowie,

tytuł władców Chorezmu;

ich dzieje dzielą się na 4 okresy: w starożytności (305–995) tytuł ten nosili Afrigidzi, którzy od 712 podlegali kalifatowi — islam przyjęli na przeł. VIII i IX w.; w X w. przewagę uzyskało miasto Gurgandż, które stało się ważnym centrum handlowym dzięki licznym kontaktom ze stepami Syberii i z Rusią — tamtejszy ród Mamunidów przejął władzę nad całym Chorezmem. Nowa dynastia ch. (995–1017), nominalnie podlegająca Samanidom, rządziła od podporządkowania Chorezmu przez Mahmuda z Ghazni (995), który naznaczył na Chorezm swoich namiestników; namiestnicy, którzy przyjęli tytuł ch., 1032 stali się faktycznie niezależni od Ghazni — ostatni z nich panował do zajęcia Chorezmu (1041) przez Oguzów z Dżendu (miasto nad Syr-darią), przepędzonych w tym samym roku przez Seldżuków, wyznaczających w Chorezmie swoich namiestników, którzy uniezależnili się za ostatniego z Wielkich Seldżuków, Malik Szaha (1077); nowa dynastia ch. na pocz. XIII w. panowała nad rozległym imperium obejmującym Azję Środkową, zachodnie Indie, Afganistan i Iran; 1220 Chorezm podbił Czyngis-chan; ostatni ch. zginął 1231 w walce z Mongołami.