centaury

centaury, centaurowie, gr. Kéntauroi,

mit. gr. dzikie plemię istot wyobrażanych w postaci koni o torsach i głowach mężczyzn;

centaury były potomstwem butnego Centaura, syna Nefele [‘chmura’] i Iksjona; zaproszeni na wesele króla Lapitów Pejritoosa i Hippodamii wszczęli zwadę; do walki z nimi stanęli m.in. Herakles, Nestor i Tezeusz; sceny z owej centauromachii występowały m.in. w rzeźbach świątyni Zeusa w Olimpii (1. poł. V w. p.n.e.), Tezejonu i Partenonu w Atenach (V w. p.n.e.), w malarstwie ściennym w Pompejach; w sztuce nowożytnej temat podejmowano w rzeźbie (m.in. Michał Anioł, A. Rodin) i w malarstwie (P.P. Rubens, F. Solimena, A. Böcklin, L. Corinth i in.).

Centaur zabijający Lapidę, fragment metopy z ateńskiego Partenonu — British Museum, Londyn

Picasso Pablo, Satyr, centaur i nimfa, 1949

Canova Antonio, Tezeusz walczący z Centaurem, 1805–19 — Kunsthistorisches Museum, Wiedeń