cegielnictwo

cegielnictwo, strycharstwo,

produkcja ceramiki budowlanej (cegieł, ceramicznych płytek podłogowych i dachówek), wyrabianych z gliny z odpowiednią domieszką piasku i ewentualnie innych substancji nadających trwałość, odporność na wilgoć i ogień, zabarwienie.

Najstarsze cegły były suszone na słońcu; w III tysiącleciu p.n.e. w Mezopotamii stosowano już wypalanie w specjalnych piecach i stamtąd umiejętność ta rozprzestrzeniła się w Egipcie, basenie Morza Śródziemnego, a na wschód — w Indiach i Chinach; w starożytności cegielnictwo rozwinęli Rzymianie. Rozwój cegielnictwa w Europie średniowiecznej nastąpił w XI w., najpierw w Lombardii, potem wszędzie tam, gdzie brakowało kamienia budowlanego. W Polsce cegielnictwo zaczęło się rozwijać na szerszą skalę w XIII w. (architektura gotycka), a zwłaszcza w XIV w. w okresie intensywnego rozwoju budownictwa murowanego. Wyroby ceglarskie formowano ręcznie w formach, potem wypalano w specjalnych piecach; od XVI w. upowszechniało się użycie strychulca do wyrównywania powierzchni cegieł, wtedy też podjęto próby ujedolicenia i znormalizowania ich wymiarów; cegielnie zakładano bezpośrednio przy placach budów, istniały też stałe cegielnie miejskie i przyklasztorne; w XVI–XVIII w. powiększała się liczba cegielni miejskich, pojawiły się także cegielnie należące do przedsiębiorców budowlanych, nieliczne działały przy folwarkach. W XIX w. nastąpiła mechanizacja cegielnictwa, ale jednocześnie jego znaczenie nieco malało na skutek możliwości zastępowania ceramiki budowlanej przez cement i beton, konstrukcje metalowe, szkło i tworzywa sztuczne.

Bibliografia

A. Wyrobisz Średniowieczne cegielnie w większych ośrodkach miejskich w Polsce i

M. Bogucka Cegielnia gdańska w XVI wieku, «Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu» t. 1, Wrocław 1961.