antymon

rys. A. Dukata/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

antymon

[gr.],

Sb, stibium,

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 51;

Symbol: Sb

Nazwa łacińska: Stibium

Liczba atomowa: 51

Pierwiastek promieniotwórczy: nie

Grupa układu okresowego pierwiastków: 15 — azotowce

Odkrycie: starożytność

względna masa atomowa 121,760; należy do grupy azotowców; antymon i jego związki są toksyczne. Pierwiastek występuje w kilku odmianach alotropowych; najtrwalszą odmianą jest a. metaliczny — srebrzystobiały, kruchy metal; temperatura topnienia 630,63°C, temperatura wrzenia 1587°C, gęstość 6,69 g/cm³; jest także znany a. żółty, czarny oraz a. bezpostaciowy, tzw. wybuchowy; a. występuje na –III, III, V, niekiedy IV stopniu utlenienia; tworzy m.in. siarczki (Sb₂S₃ i Sb₂S₅), tlenki (Sb₂O₃ i Sb₂O₅, Sb₂O₄), chlorki (SbCl₃, SbCl₅), antymonowodór (SbH₃) i jego pochodne — antymonki; gł. rudami są antymonit i walentynit; jest wydobywany również (jako produkt uboczny) ze złóż innych metali, gł. rud siarczkowych ołowiu, miedzi; stosowany jako składnik stopów, m.in. łożyskowych, siarczki a. do wulkanizacji kauczuku, w przemyśle zapałczanym i w optoakustyce, tlenki — w przemyśle ceramicznym (emalie) i szklarskim, antymonki — w mikroelektronice. Niektóre związki a. i prawdopodobnie a. metaliczny były znane już w starożytności. Pierwszy obszerny opis a. i jego związków zawiera dzieło Triumph-Wagen Antimonii z 1604, prawdopodobnie autorstwa Basiliusa Valentinusa.