agresja
psychol. skłonność do częstego używania przemocy w relacjach z innymi jako sposobu rozwiązywania konfliktów bądź realizacji celów życiowych, zw. agresywnością;
[łac. aggressio ‘napaść’, ‘natarcie’],
agresja
Encyklopedia PWN
może mieć postać zachowań fiz., słownych, przybierać formy pośrednie i ukryte, a także wyrażać się w czynnościach symbol.; może mieć charakter reaktywny, stanowiąc wyładowanie wzbudzonych emocji złości, gniewu, irytacji, lub instrumentalny — czynności podejmowanych w celu uzyskania pożądanych przedmiotów, stanów rzeczy, wartości. Prawdopodobieństwo wystąpienia otwartych zachowań agresywnych w sytuacji pobudzenia do agresji zależy m.in. od siły tego pobudzenia, natężenia lęku przed ujawnieniem agresji, także od wewn. gotowości jednostki do agresji; w następstwie zahamowania otwartej agresji w stosunku do obiektu będącego źródłem negatywnych emocji często występuje zjawisko zw. przemieszczeniem agresji, tj. ukierunkowanie agresji na obiekt zastępczy, mniej lub bardziej podobny do pierwotnego, ale nie zagrażający, czyli tzw. kozła ofiarnego (tym m.in. tłumaczy się powstawanie aktów agresji wobec mniejszości etnicznych i in., słabszych grup społ.). Skłonność do agresywnych zachowań kształtuje się pod wpływem specyficznych doświadczeń, zwłaszcza kumulowania się doświadczeń frustracyjnych, będących źródłem silnych negatywnych emocji, ale także w wyniku społ. treningu w zakresie zachowań agresywnych i obserwowania agresywnych modeli; o poziomie agresywności decyduje również stopień wykształcenia wewn. mechanizmów kontroli agresji; narastaniu agresji w stosunkach międzyludzkich sprzyjają m.in. takie okoliczności społ., jak znaczne ograniczenie możliwości zaspokojenia potrzeb, rozluźnienie norm moralnych i moralne uznanie dla agresji, rozproszenie i przemieszczenie odpowiedzialności.
Bibliografia
Agresja i socjalizacja, red. A. Frączek, H. Zumkley, Warszawa 1993;
Agresja wśród dzieci i młodzieży, red. A. Frączek, I. Pufal-Struzik, Kielce 1996;
M. CHOYNOWSKI Agresywność. Pomiar i analiza psychometryczna, Warszawa 1998;
L. BERKOWITZ Aggression. Its Causes, Consequences and Control, Philadelphia 1993;
Aggressive Behavior. Current Perspectives, ed. L.R. Huesmann, New York 1994;
Aggression: Biological, Developmental and Social Perspectives, eds S. Feshbach, J. Zagrodzka, New York 1997.
