Watteau Jean-Antoine

Watteau

[watọ]

Jean-Antoine, ur. 10 X 1684, Valenciennes, zm. 18 VII 1721, Nogent-sur-Marne,

francuski malarz i rysownik.

Urodził się 10 X 1684 w Valenciennes. Pierwotną formację artystyczną zawdzięczał sztuce flamandzkiej. W 1704 przeniósł się na stałe do Paryża, gdzie był uczniem C. Gillota (1705) i C. Audrana III (1708), kustosza zbiorów w Pałacu Luksemburskim, dzięki któremu mógł poznać cykl malowideł dekoracyjnych P.P. Rubensa Szczęśliwe rządy Marii Medycejskiej; malarstwo Rubensa stało się dla Watteau jednym z głównych źródeł inspiracji.

Prekursor malarstwa fête galante

Początkowo malował kompozycje dekoracyjne i niewielkiego formatu obrazy rodzajowe z żołnierzami (Biwak — Muzeum Puszkina, Moskwa). Po 1711 studiował też obrazy i rysunki wielkich mistrzów, zwłaszcza weneckich, z kolekcji finansisty i miłośnika sztuki, P. Crozata, dla którego namalował alegorie pór roku. W 1712 Jean-Antoine Watteau został przyjęty (agrée) do Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w specjalnie dlań stworzonej nowej kategorii fête galante (np. Les Fêtes vénitiennes 1716–20 — National Gallery of Scotland, Edynburg), a 1717 został jej pełnoprawnym członkiem (Pielgrzymka na Cyterę — Luwr, Paryż, inne wersje — Schloß Charlottenburg, Berlin oraz Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt). W 1719–20 leczył się w Londynie, gdzie dla swego lekarza i kolekcjonera sztuki namalował m.in. Włoskich aktorów (National Gallery, Waszyngton). Oprócz fêtes galantes Watteau malował też sceny teatralne (Teatr włoski, Teatr francuski, oba 1714 — Charlottenburg, Berlin), postacie z commedia dell’arte (Arlekin i Kolombina — Wallace Collection, Londyn), muzykujących (Les charmes de la vie 1718, Wallace Collection, Londyn), alegorie, akty (Toaleta damy — Wallace Collection, Londyn), sceny mitologiczne (Sąd Parysa — Luwr), nadając swym obrazom niezwykle poetycki i pozaczasowy nastrój. Jego obrazy cechuje wyszukana kolorystyka (aksamitne zielenie roślinności stanowią tło dla srebrzystych, pastelowych tonów tkanin) i ukryta symbolika; do najbardziej zagadkowych obrazów należą Gilles (1718–20 — Luwr) i tzw. Szyld sklepu Gersainte’a (1721 — Charlottenburg). Watteau zmarł 18 VII 1721 w Nogent-sur-Marne.

Charakterystyka stylu

Malarstwo Jeana-Antoine’a Watteau zostało spopularyzowane za pośrednictwem tek graficznych, tzw. Recueil de Julienne (1726 i 1728), będących zarazem jedynym świadectwem obrazów zaginionych. Był też znakomitym rysownikiem; jego rysunki w technice aux trois crayons (trzech kredek) stały się znane dzięki albumowi Figures de différentes caracteres (1726), do którego ryciny wykonali najwybitniejsi artyści francuscy. Jedynym uczniem i współpracownikiem Watteau był J.B. Pater, kontynuatorem m.in. N. Lancret.

Sławny, szybko doczekał się kilku biografii (1717, 1726, 1744, 1748). Zapomniany w okresie klasycyzmu, został odkryty ok. 1830 przez romantyków francuskich, którzy stworzyli mit Watteau melancholika. Miał wielu naśladowców w epoce tzw. drugiego rokoka; ponowny rozgłos zyskał dzięki braciom J. i E. de Goncourt. W Muzeum Narodowe w Warszawie znajduje się jego wczesny obraz Nadanie orderu Cordon Bleu książę de Bourgogne oraz przypisywana mu tzw. Polka.

Watteau Jean-Antoine, Odjazd na Cyterę, 1717–18 — Berlin, Pałac Charlottenburg

Watteau Jean-Antoine, Szyld sklepu Gersainte’a, 1712 — Charlottenburg, Berlin

Watteau Jean-Antoine, Sąd Parysa, 1720–21 — Pałac Charlottenburg, Berlin