Veronese Paolo
 
Encyklopedia PWN
Veronese
[weronẹze]
Paolo Wymowa, właśc. P. Caliari, ur. 1528, Werona, zm. 19 IV 1588, Wenecja,
włoski malarz i rysownik; jeden z trzech wielkich przedstawicieli malarstwa weneckiego XVI w..
Kalendarium
Urodził się 1528 w Weronie.
Młody geniusz z Werony
Przydomek Veronese [‘Werończyk’], zawdzięcza miejscu urodzenia. Dzięki ojcu, Gabrielowi Caliari, który był kamieniarzem, zetknął się z tajnikami rzeźby i architektury. W 1541–43 był uczniem A. Badyle, w 2. połowie lat 40. pracował wspólnie z architektem M. Sanmichelim; w tym okresie dał się poznać jako dobrze zapowiadający się artysta. Od 1551 czynny poza rodzinnym miastem (freski w Villa Soranzo w Treville; Kuszenie św. Antoniego, do katedry w Mantui, 1552 — Musée des Beaux-Arts, Caen); lata dotychczasowej twórczości przyniosły mu szeroki rozgłos.
Równy wielkim
W 1553 przybył do Wenecji (na stałe osiadł 1555), gdzie został przyjęty jako uznany artysta, w dowód czego zlecono mu prace w Pałacu Dożów (1553–54, m.in. Porwanie Prozerpiny). Najważniejszym dziełem z tego okresu jest dekoracja kościoła San Sebastiano w Wenecji (1552–72 — freski na ścianach i sklepieniu, m.in. scena Koronacja Marii 1555; dekoracja organów, obrazy ołtarzowe) i alegoryczne tonda w Biblioteca Marciana (1557; swój podziw dla tego dzieła wyraził osobiście Tycjan, dekorując Veronesego Złotym Łańcuchem). W połowie lat 50. Paolo Veronese zaczął malować portrety (Livia da Porto Thiene ok. 1554 — Walter Art Gallery, Baltimore, Giuseppe da Porto — Palazzo Pitti, Florencja). W 1560, będąc w Rzymie, zapoznał się z dziełami Rafaela i Michała Anioła, które wyraźnie wpłynęły na jego dalszą twórczość. Był wspaniałym dekoratorem; freskowa dekoracja Villi Barbaro w Maser koło Treviso (1561, budowla według projektu A. Palladia) — obejmująca sceny mitologiczne, alegoryczne, rodzajowe, krajobrazy, przedstawienia zwierząt, portrety — stała się wzorem dekoracji rezydencji na terenie Wenecji Euganejskiej i przyniosła Veronesemu rozgłos i sławę, stawiając go w jednym rzędzie z Tycjanem i Tintorettem. Po pożarze Pałacu Dożów 1574 pracował przy jego nowej dekoracji (m.in. Alegoria bitwy pod Lepanto, Porwanie Europy 1580, Triumf Wenecji 1579–82). Sławę zawdzięczał też wielkoformatowym kompozycjom: Uczta w domu Szymona (1553–59 — Galleria Sabauda, Turyn), Gody w Kanie Galilejskiej (1563 — Luwr, Paryż), Rodzina Dariusza przed Aleksandrem (National Gallery, Londyn), Uczta w domu Lewiego (1573 — Gallerie dell’Accademia, Wenecja); ukazane na tym ostatnim obrazie psy stały się (gdy obraz nosił jeszcze tytuł Sąd Ostateczny) powodem procesu przed sądem inkwizycji (1574).
Malarz wszechstronny
Był malarzem wszechstronnym — nie specjalizował się, jak inni malarze weneccy, w wybranej tematyce kościelnej lub świeckiej; malował obrazy religijne (liczne wersje Świętej Rodziny i Mistycznych zaślubin św. Katarzyny), biblijne (Zuzanna i starcy ok. 1585 — Kunsthistorisches Museum, Wiedeń), mitologiczne (Wenus i Mars — Metropolitan Museum, Nowy Jork oraz Prado, Madryt), alegoryczne (cykl dla cesarza Rudolfa II, 1570 — National Gallery), portrety — artysta był świetnym portrecistą (La Bella Nani 1555 — Luwr, Mężczyzna w futrze — Muzeum Sztuk Pięknych, Budapeszt). Na wielu obrazach Veronesego pojawia się architektura nawiązująca do dzieł Palladia (Zwiastowanie — Gallerie dell’Accademia), w innych tła krajobrazowe (Znalezienie Mojżesza 1570–75 — Kunsthistorisches Museum).
Paolo Veronese był znakomitym kolorystą, stosował tonacje chłodne z dominantą błękitów i zieleni lub ciepłe z akcentami ciemnych czerwieni i fioletów (Opłakiwanie 1582 — Ermitaż, Petersburg), mistrzem w malowaniu tkanin, zwłaszcza połyskliwych jedwabi i atłasów (Męczeństwo św. Justyny — Galleria degli Uffizi, Florencja); łączył cechy typowe dla malarstwa weneckiego z elementami manieryzmu. Był też świetnym rysownikiem, pozostawił liczne szkice figuralne i kompozycyjne piórem oraz rysunki chiaroscurowe. Zmarł 19 IV 1588 w San Angelo, w swojej posiadłości „do prywatnego użytku”, w której odgradzał się od zgiełku świata.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Veronese Paolo, Uczta w Kanie Galilejskiej, (właśc. Paolo Caliari) 1563 — Paryż, Luwrfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Veronese Paolo, Wenus i Mars, ok. 1580 — Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Veronese Paolo, Rodzina Dariusza przed Aleksandrem, 1565–70 — National Gallery, Londyn fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Veronese Paolo, Estera przed Ahaswerem, po 1580 — Galleria degli Uffizi, Florencjafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Veronese Paolo, Święta Helena — Pinacoteca Vaticana, Watykan fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia