Svalbard. Historia
 
Encyklopedia PWN
Svalbard Wymowa. Historia
Archipelag został odkryty dwukrotnie: pierwszy raz 1194 przez żeglarzy skandynawski i ponownie 1596 przez W. Barentsa. Od początku XVII w. wykorzystywany przez wielorybników (z wielu krajów) jako dogodna baza, był przedmiotem roszczeń ze strony Holandii, Anglii i monarchii duńsko-norweskiej. U schyłku XVIII w. zainteresowanie nim spadło. Po rozpoczęciu ok. 1900 eksploatacji węgla kamiennego odżył problem braku uregulowania statusu wysp. Na mocy traktatu paryskiego z 1920 (zawartego przez 7 państw europejskich, USA i Japonię, do którego przystąpiła później m.in. Polska i ZSRR) Svalbard przyznano Norwegii przy zapewnieniu wszystkim stronom swobody dostępu oraz prawa prowadzenia badań naukowych i eksploatacji ekonomicznej. Zakazano wykorzystywania Svalbardu do celów wojskowych. W 1925 został oficjalnie objęty przez Norwegię. Na początku XX w. węgiel na wyspach wydobywały spółki z kilku krajów, ok. 1930 pozostały tylko kopalnie norweskie i sowieckie. Podczas II wojny światowej alianci VIII–IX 1941 zniszczyli część zapasów i instalacji, a IX 1943 osiedla i kopalnie doznały dużych zniszczeń w wyniku ataku niemieckiego. W 1944–46 ZSRR proponował Norwegii wypowiedzenie traktatu z 1920 i ustanowienie kondominium nad Svalbardem. Rozszerzenie 1977 pasa wód ekonomicznych wokół archipelagu wywołało spory Norwegii z Islandią i ZSRR (potem Rosją).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia