Pompeje, Pompeja, rzym. Pompei,
m. w południowych Włoszech, w regionie Kampania, u południowego podnóża Wezuwiusza, na wybrzeżu Zat. Neapolitańskiej, w południowo-wschodniej części zespołu miejskiego Neapolu.
Pompeje
Encyklopedia PWN
Ośr. turyst. oraz kultu rel. (bazylika Santa Maria del Rosario). VII–VI w. p.n.e. pod wpływem kolonii gr., od V w. — Etrusków, w końcu V w. podbite przez Samnitów, od 2. poł. IV w. dominacja wpływów rzymskich, od I w. p.n.e. miasto rzymskie; ważny port handl., ośr. rzemieślniczy i miejscowość wypoczynkowa; 24 VIII 79 r. n.e. w czasie wybuchu Wezuwiusza zasypane kilkumetrową warstwą pyłów (tufów) wulk., pod którą przetrwał w b. dobrym stanie cały kompleks miejski; wykopaliska (od 1748, systematyczne od 1869); odsłonięto mury, a w ich obrębie rynki, ulice, świątynie, teatry, odeon, amfiteatr, termy, palestry, domy; we wnętrzach zachowało się wyposażenie, mozaiki i malowidła ścienne — podstawa do badań malarstwa staroż.; najcenniejsze znaleziska — w Museo Nazionale w Neapolu; zabytki P. zostały wpisane na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
