Pius XI

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Pius XI, Achille Ratti, ur. 31 V 1857, Desio k. Mediolanu, zm. 10 II 1939, Rzym,

papież od 6 II 1922; paleograf, 1914 prefekt Biblioteki Watykańskiej;

od 1918 wizytator apostolski na Polskę i Litwę, 1919–21 pierwszy nuncjusz II Rzeczypospolitej; 1921 kardynał, arcybiskup Mediolanu; jako papież potępił „wykluczanie Boga ze społeczeństwa” (1922) i wystąpił przeciw laickiemu liberalizmowi (1925); określił zasady katol. nauki o małżeństwie i rodzinie (1930); nawiązując do społ. doktryny Leona XIII, opowiadał się za zachowaniem prawa naturalnego w stosunkach społ.-ekon. (Quadragesimo anno 1931); zabiegał o wykorzystywanie prasy i filmu w upowszechnianiu zasad katol., 1931 powołał radiostację watykańską; 1936 zał. Papieską Akad. Nauk; w działalności misyjnej zalecał szybkie awansowanie lokalnego kleru; 1929 doprowadził do podpisania laterańskich traktatów, zawarł konkordaty z 11 państwami, w tym z Polską; zreformował Akcję Katol.; krytykował wł. faszyzm (Non abbiamo bisogno 1931), 1937 potępił niem. nar. socjalizm jako zagrożenie dla świata (Mit brennender Sorge) oraz totalitarny system ateistycznego komunizmu (Divini Redemptoris).