Persepolis

Persepolis, staropers. Parsua, gr. Persépolis,

ruiny staroż. miasta w południowo-zachodnim Iranie, w ostanie Fars, w miejscowości Tacht-e Dżamszid, na północny wschód od Szirazu.

Założony ok. 518–516 p.n.e. przez Dariusza I Wielkiego i znacznie rozbudowany w 1. poł. V w. przez Kserksesa I; zajął miejsce Pasargadów jako nowa stolica kraju i siedziba dyn. Achemenidów; 330 zdobyty i częściowo spalony przez Aleksandra III Wielkiego (zniszczeniu uległy m.in. pałace król.), stracił na znaczeniu.

Wykopaliska (od XIX w.) obejmują teren rezydencji król. (koniec VI–IV w. p.n.e.), położonej na rozległym, sztucznym tarasie otoczonym obwarowaniami, na które prowadzą monumentalne schody; do najważniejszych budowli należą: Propyleje Kserksesa, apadana (zaczęta przez Dariusza I Wielkiego, ukończona przez Kserksesa I), pałac Dariusza I (Taharan), Tripylon (sala obrad), Sala Stu Kolumn, pałac Artakserksesa III Ochosa, pomieszczenia haremu oraz resztki skarbca, magazynów i in. budowli pałacowych; w ruinach odkryto wiele dzieł sztuki, m.in. głowę achemenidzkiego księcia z lapis-lazuli, rzeźbę tzw. Penelopy z białego marmuru oraz wielkie archiwum (ok. 30 tys. tabliczek z pismem klinowym).

Persepolis, sala audiencjonalna (Iran)

Persepolis, ruiny pałacu Dariusza I Wielkiego

Persepolis (Iran)

Persepolis, złota plakieta Dariusza I z apadany (Iran)

Persepolis, pałac Dariusza I (Iran)

Persepolis, odrzwia z pałacu Dariusza Wielkiego (Iran)

Apadana (sala audiencyjna) w Persepolis, relief przedstawiający Dariusza I Wielkiego na tronie