New Age
 
Encyklopedia PWN
New Age
[nju: eıdż] Wymowa,
Nowa Era, Nowa Epoka, Ruch Nowej Ery, Era Wodnika, Sprzysiężenie Wodnika,
nieformalny, wielopostaciowy i wielowymiarowy, alternatywny ruch kulturowy, który narodził się w latach 60. XX w. w USA, następnie zdobył liczne grono zwolenników na całym świecie.
Termin New Age ma astrologiczny rodowód i wiąże się z wiarą w rychłe nadejście epoki Wodnika, w której przed ludzkością otworzą się nowe, fascynujące możliwości. Zgodnie z tym przekonaniem zbliża się kres panowania chrześcijaństwa (Era Ryb), które wg wielu krytyków z kręgów New Age jest odpowiedzialne za liczne negatywne przejawy cywilizacji Zachodu. Źródeł tego poglądu oraz genezy całego ruchu należy szukać nie tylko w astrologii, ale również w teozofii (zwłaszcza w pismach A. Bailey, prekursorki New Age), antropozofii (R. Steiner) oraz kontrkulturze lat 60.
Zwolennicy New Age głoszą istnienie globalnego kryzysu, który można przezwyciężyć tylko przez całościową przemianę ludzkości. Twierdzą, że żywotne siły zachodniej cywilizacji wyczerpały się i przeprowadzają krytykę jej fundamentów, w tym zwłaszcza zinstytucjonalizowanego, patriarchalnego chrześcijaństwa, newtonowsko-kartezjańskiego światopoglądu, materialist. i mechanistycznej nauki oraz technologii zagrażających naturalnemu środowisku. Ideolodzy New Age uważają, że negatywnymi konsekwencjami chrześcijaństwa na gruncie społ. były m.in.: prymat tendencji rywalizacyjnych nad skłonnościami do współpracy, akceptacja brutalnego podboju kultur pozaeur. oraz dążenie do ich asymilacji bądź wyniszczenia, represjonowanie kobiecości i seksualizmu, a także ślepe poszanowanie autorytetów. Odrzucają eksploatacyjne podejście do natury, gospodarkę opartą na paliwach kopalnych, medycynę zdominowaną przez farmakologię, utylitarną psychologię i psychoterapię. Materializm społeczeństw dobrobytu czynią odpowiedzialnym za coraz powszechniejsze zjawiska obojętności na los innych ludzi oraz wynikającą z tego pustkę duchową. Ich celem jest doprowadzenie do całościowej transformacji kulturowej z dalekosiężnymi, globalnymi konsekwencjami. W wyniku owej przemiany powinien, jak sądzą, powstać nowy światopogląd oddziałujący na większość sfer życia codziennego: obyczaje, naukę, sztukę, technologię, religię, edukację, a nawet modę.
Źródłem inspiracji dla New Age były zjawiska, które w kulturze eur. zajmowały wcześniej pozycję marginalną lub były potępiane i odrzucane: zachodnia tradycja ezoteryczna (kabała, alchemia, elementy gnostycyzmu), kontrowersyjna mistyka chrześc. (H. von Bingen, J. Eckhart), religie przedchrześc., zakazane przez Kościół katol. pogańskie praktyki duchowe. Ważną inspirację dla New Age stanowią religie pozaeur. i nieortodoksyjne ruchy rel., zwłaszcza buddyzm, taoizm i hinduizm oraz niektóre ich współcz. mutacje (J. Krishnamurti, guru Rajneesh, krysznaici), a także ponadwyznaniowe i synkretycznie potraktowane praktyki orientalnego pochodzenia, jak joga lub medytacja. Popularnością cieszą się wierzenia rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej oraz islamski mistycyzm (sufizm). W kręgach New Age nierzadko odrzuca się przekonanie o istnieniu jednej prawdy obowiązującej wszystkich ludzi i we wszystkich kulturach. Twierdzi się raczej, że istnieje wiele równoprawnych dróg rozwoju duchowego, które mogą doprowadzić człowieka do spełnienia i samourzeczywistnienia.
Oprócz popularyzatorów ruchu, takich jak M. Fergusson, F. Capra czy Sh. MacLaine, za duchowych patronów New Age uznaje m.in. myśliciela Krishnamurtiego, psychologa C.G. Junga, twórcę antropozofii R. Steinera, pisarza A. Huxleya. Ideologia New Age jest konglomeratem wielu koncepcji filoz., rel. i naukowych. Przeciwnicy ruchu, zwłaszcza z kręgów chrześc. i konserwatywnych, zarzucają mu płytkość i naiwność, a nawet utopijność, znaczny irracjonalizm, ubóstwo intelektualne, brak wewn. spójności oraz eklektyzm. Oprócz licznych sekt rel. i ruchów kultowych wpisujących się w mozaikę New Age, jego idee realizują ruchy ekol., proetniczne, posthipisowskie i grupy artyst., zwłaszcza muz., wykorzystujące w swojej twórczości elementy rozmaitych, nierzadko rekonstruowanych, folklorów.
Bibliografia
F. Capra Punkt zwrotny, Warszawa 1987;
M. Fox Pierworodne błogosławieństwo, Poznań 1995;
J. White Świt Ery Wodnika, Bydgoszcz 1996;
B. Dobroczyński New Age, Kraków 1997.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia