Marsylia
 
Encyklopedia PWN
Marsylia, Marseille,
m. w południowej Francji, w Prowansji, nad M. Śródziemnym;
ośr. adm. regionu Prowansja-Alpy-Wybrzeże Lazurowe i dep. Bouches-du-Rhône, jedno z trzech, oprócz Paryża i Lyonu, największych miast w kraju; wraz z Aubagne, La Ciotat, Marignane, Martigues i in. tworzy zespół miejski liczący 1,6 mln mieszk.(2008); największy port mor. Francji (przeładunek 94,1 mln t, 2000), wyposażony w nowoczesne terminale naftowe i gazowe (Lavéra, Berre-l’Étang, Fos-sur-Mer), dostępny dla statków o wyporności do 500 tys. t; przywóz ropy naftowej (ponad 80% przeładunków), gazu ziemnego, surowców chem. i rud metali; rafinerie ropy naftowej, przemysł petrochemiczny, stocznia remontowa i produkcyjna, huta żelaza, przemysł spoż., materiałów budowlanych; duży port pasażerski (linie promowe do Genui, Tunisu, Algieru, Casablanki, Bejrutu i in.) oraz port rybacki i port śródlądowy, połączony kanałem z Rodanem; międzynarodowy port lotniczy (Marignane); naftociągi do Lyonu, Strasburga i Karlsruhe (Niemcy). ważny ośrodek handl. (targi międzynar.), nauk. i kult.; liczne szkoły wyższe, m.in. 3 uniw. (zał. 1409, 1970, 1973), muzea: hist., sztuk pięknych, marynarki, Stary Port; ośr. turyst.; ośr. imigracji muzułm.; obok zabytkowego starego miasta nowoczesne dzielnice mieszkaniowe; za miastem nadmor. promenada Corniche (9 km).
Historia. Grecka kolonia Massalia zał. w VI w. p.n.e.; ośr. kultury gr. i port handl. o dużym znaczeniu, konkurujący z Kartaginą (bitwa mor. w VI w. p.n.e.), prosperujący do czasów podboju rzym.; w 49 r. p.n.e. zdobyta przez Cezara; w okresie wędrówek ludów 476 opanowana przez Wizygotów, następnie przez Burgundów i Ostrogotów, od 539 przez Franków; 735 zniszczona przez Arabów; 879 podporządkowana królestwu Arelatu, następnie hrab. Prowansji; od 1214 miasto niezależne; od 1481 pod władzą królów fr.; 1660 cofnięcie przywilejów przez Ludwika XIV spowodowało upadek Marsylii; od końca XVII w. rozwój przemysłu ceramicznego; od XIX w. szybki rozwój miasta w związku z fr. ekspansją kolonialną w Afryce Północnej i otwarciem Kanału Sueskiego; zniszczona w czasie działań wojennych 1944.
Zabytki. Romańsko-got. kościół opactwa St. Victor (XI, XIII–XIV w.) z podziemną bazyliką (V w.), kościół St. Ferréol (XV w.), katedra La Major z częścią rom. (XII w.), wzorowana na architekturze bizant. (1852–93 L. Vaudoyer); forty St. Jean (z wieżą XV w.) i St. Nicolas (XVII w.), ratusz i szpital (XVII w.); blok mieszkalny projektu Le Corbusiera (Unité d’Habitation, 1946–52). Na pobliskiej wyspie zamek If (XVI w.).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Marsylia, port rybacki fot. L. Wawrynkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia