Łukasiński Walerian, ur. 14 IV 1786, Warszawa, zm. 27 II 1868, Szlisselburg,
działacz patriotyczny, major;
Łukasiński Walerian
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
oficer wojsk Księstwa Warsz., uczestnik kampanii napoleońskich 1807–13; w Królestwie Pol. (od 1817) major 4. pułku piechoty liniowej; od 1811 należał do masonerii; 1819 zał. Wolnomularstwo Narodowe, 1821 Towarzystwo Patriotyczne; powstanie zbrojne odkładał na dalszą przyszłość, uzależniał jego wybuch od sytuacji międzynar.; 1824 skazany na 9 lat ciężkiego więzienia w Zamościu, po zorganizowaniu buntu w więzieniu podwojono Łukasińskiemu karę, po wybuchu powstania listopadowego 1830–31 wywieziony do Twierdzy Szlisselburskiej, gdzie w ciężkich warunkach pozostał do końca życia; 1863–64 napisał Pamiętnik (wyd. 1960, wyd. poprawione 1986). Postać Łukasińskiego znalazła odbicie w literaturze, m.in. w utworach A. Mickiewicza, S. Wyspiańskiego, W. Gąsiorowskiego, T. Hołuja.
