Korea. Literatura

Korea. Literatura.

Do końca XIX w. w literaturze koreań. dominowały wpływy literatury i filozofii chiń.; mimo stworzenia nar. alfabetu fonetycznego (1446), klasy panujące uznawały za literaturę tylko utwory pisane wprawdzie w języku koreań., ale znakami chiń.; pierwszy zbiór wierszy pochodzi z 888; rozwijały się nar. formy poet. (kajo, sidzo, kasa); istniał także wiersz (hansi) pisany klas. językiem chiń.; najstarszym zachowanym zabytkiem prozy są Samguk sagi [‘kroniki trzech królestw’] (1145); powstawały dzienniki podróży, kroniki, biografie, legendy i podania o założycielach państw koreań. i bohaterach narodowych. Z 2. poł. XV w. pochodzi zbiór opowiadań Kim Si-sypa; autorem powieści satyr.-alegor. (m.in. Sooksol ‘wyrok na szczura’) był w XVI w. Lim Dze; pierwsza powieść pisana alfabetem koreań. to utwór patriotyczny Imdzin nok [‘kronika roku Imdzin’’] (ok. 1598), poświęcony nar. walce z najazdem jap. (1592); większość utworów w tym alfabecie była wyd. anonimowo. W XVII w. Kim Mandzung poruszał problemy moralne i obyczajowe, przeciwstawiając się kanonom konfucjanizmu; pisał swe utwory alfabetem koreań.; od 2. poł. XVII w. rozwijała się satyr.-alegor. powieść lud. (anonimowa); wielką popularność zyskała Opowieść o Czhun-hiang najwierniejszej z wiernych (wyd. pol. 1970); wybitnym nowelistą końca XVIII w. był Pak Dziwon. Na przeł. XIX i XX w. nastąpiło odrodzenie literatury (gł. patriotycznej), rozwój poezji lud. i powieści hist.; doszła do głosu literatura tzw. nowego kierunku, zajmująca się problematyką społ.; duże wpływy miała literatura zachodnioeur. i ros.; w latach 20. i 30. ukształtowała się nowoż. literatura koreań., nastąpił gwałtowny rozwój ruchu wydawniczego.

Podział K. (1948) miał wielki wpływ na kierunek rozwoju literatury i kultury. Twórczość lit. w K. Południowej rozwija się pod wpływem literatury Europy Zachodniej i Ameryki. Za najwybitniejszego poetę koreań. XX w. uznano So Dzongdzu, 3-krotnie nominowanego do Nagrody Nobla. Oprócz poezji lirycznej, tradycyjnej, postmodernist. powstają utwory poruszające aktualne problemy społ. i polit. (m.in. Kim Dziha, Ko Yn). Spośród prozaików najwyżej są cenieni Hwang Sunwona, Kim Tongni i pisarka Pak Kjongni. Prozaicy południowokoreań. wykorzystują m.in. motywy hist. i współcz. tematykę społ., jak np. emancypacja kobiet, problemy związane z podziałem kraju i dążeniem do jego zjednoczenia. Coraz liczniej wypowiadają się kobiety. W K. Południowej do najpopularniejszych autorów należą: I Munjol, Czhö Inho, Li Hoczhol i Pak Wanso. Pisarze K. Północnej, po okresie wpływów literatury sow., zamknęli się w kręgu problemów związanych z oficjalnie obowiązującą ideologią. Od poł. lat 60. kierunek i charakter twórczości lit. był określany wskazaniami Kim Dzongila. Kładzie się nacisk na kultywowanie tradycji patriotycznych walk antyjapońskich i antyamer., wzorcami osobowymi są Kim Ilsong, jego rodzina, współbojownicy oraz współpracownicy. Tematy przez niego wybrane, a nawet częściowo opracowane, są powielane w rewolucyjnych powieściach, operach, sztukach teatr., sygnowanych często przez kolektywy twórcze.