Komunistyczna Partia Niemiec

Komunistyczna Partia Niemiec (KPN), Kommunistische Partei Deutschlands (KPD),

partia utworzona 30 XII 1918–1 I 1919 na zjeździe w Berlinie w wyniku połączenia Związku Spartakusa i Międzynar. Komunistów Niem. (Internationale Kommunisten Deutschlands);

od 1919 sekcja Międzynarodówki Komunist.; gł. organizatorami Komunistycznej Partii Niemiec byli czołowi działacze Związku Spartakusa: K. Liebknecht, R. Luksemburg (zamordowani 1919), F. Mehring, W. Pieck; KPN odegrała dużą rolę w okresie walk rewolucyjnych 1919–23 (próby zbrojnych przewrotów: Bawarska Republika Rad, hamburskie powstanie); 1920 partia przyczyniła się do upadku puczu Kappa–Lüttwitza; w tym samym roku z Komunistyczną Partią Niemiec połączyła się lewica Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec; 1921–24 działały utworzone przez KPN masowe organizacje paramilitarne, m.in. Czerwony Front (Roter Frontkämpferbund); 1925 przewodniczący partii został E. Thälmann; wraz z narastającym od 1929 świat. kryzysem gosp. KPN umacniała wpływy w społeczeństwie; liczba członków wzrosła: 1924 ok. 150 tys., 1932 ok. 360 tys.; w wyborach do parlamentu XI 1932 na KPN oddano ponad 16% głosów; próby stosowania w Niemczech polit. i organizacyjnych wzorów stalinowskich (zwłaszcza przyjęcie przez KPN ocen Międzynarodówki Komunist. uznających socjaldemokrację za „socjalfaszyzm” i zabieganie przez pewien czas o utworzenie wspólnej z NSDAP opozycji robotniczej) ułatwiły nar. socjalistom walkę o przejęcie władzy; po prowokacyjnym podpaleniu Reichstagu (pożar Reichstagu) i w wyniku narastającego terroru hitl. III 1933 Komunistyczna Partia Niemiec została zdelegalizowana, a wielu jej członków aresztowano i osadzono w obozach koncentracyjnych; 1935 na przewodniczącego KPN wybrano W. Piecka; działacze KPN nie zdecydowali się na utworzenie niem. rządu emigr. i wyraźne potępienie imperialistycznych celów III Rzeszy; w czasie współpracy ZSRR z Niemcami (pakt Ribbentrop–Mołotow) J. Stalin nie podjął starań o uwolnienie z obozów koncentracyjnych przywódców KPN; podczas wojny niem.-sowieckiej z udziałem komunistów niem. powstał 1943 w ZSRR antyhitl. Komitet Narodowy „Wolne Niemcy”; po II wojnie świat. w sowieckiej strefie okupacyjnej Niemiec 1946 KPN z SPD utworzyły Niemiecką Socjalistyczną Partię Jedności; w Niemczech Zachodnich organizacje komunist. połączyły się pod nazwą KPN, 1956 partia została zdelegalizowana; 1968 ukonstytuowała się w RFN Niem. Partia Komunist., o znikomym poparciu społecznym.