Hirszfeld Ludwik
 
Encyklopedia PWN
Hirszfeld Ludwik, ur. 5 VIII 1884, Warszawa, zm. 7 III 1954, Wrocław,
polski lekarz mikrobiolog, immunolog i serolog; twórca podstaw nauki o grupach krwi.
Kalendarium
Urodził się 5 VIII 1884 w Warszawie.
Ukończył gimnazjum humanistyczne w Łodzi. W latach 1902–04 studiował medycynę na uniwersytecie w Würzburgu, a następnie (1904–07) medycynę i filozofię na uniwersytecie w Berlinie, gdzie uzyskał stopień doktora nauk medycznych (1907).
Grupy krwi
W 1907–11 pracował w Instytucie Badania Raka w Heidelbergu, gdzie wraz z lekarzem niemieckim E. von Dungernem stworzył podstawy nauki o grupach krwi. Odkrył m.in. dziedziczenie zróżnicowania grupowego krwi oraz wprowadził (z Dungernem) oznaczanie grup krwi: A, B, AB i 0, przyjęte 1928 na całym świecie. W obrębie grupy A odkrył podgrupy A1 i A2 oraz opisał podgrupy A3, A4 i A5. Przedstawił teorię plejad, głoszącą, że istnieją cechy grupowe krwi o jednakowej ilości substancji 0 w erytrocytach oraz starającą się wyjaśnić istnienie układów grupowych w krwinkach. W 1911–15 przebywał w Zurychu, gdzie jako docent higieny i nauk o odporności, prowadził m.in. badania nad wolem endemicznym na tamtejszym uniwersytecie. W czasie I wojny światowej zajmował się zwalczaniem epidemii duru plamistego w Serbii i organizowaniem tamtejszej służby zdrowia; w tym czasie odkrył (niezależnie od J. Supniewskiego) pałeczkę duru rzekomego C (Salmonella hirschfeldii).
Okres międzywojenny i okupacja
Po powrocie do kraju 1920 pracował w Państwowym Zakładzie Badania Surowic, włączonym następnie do Państwowego Zakładu Higieny (był jego współorganizatorem). Od 1924 był profesorem Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. W 1931–39 profesor Uniwersytetu Warszawskiego. W tym okresie prowadził też intensywne badania naukowe i publikował wiele prac, m.in. O zjawiskach odpornościowych w kile, raku i ciąży (1930) oraz Grupy krwi w świetle nauki współczesnej (1938). Od 1930 był członkiem TNW; 1931–35 — prezesem Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów i Epidemiologów (ponownie piastował to stanowisko w latach 1947–52). W czasie oblężenia Warszawy IX 1939 zorganizował Ośrodek Przetaczania Krwi. W okresie okupacji hitlerowskiej 1941–42 w getcie warszawskim prowadził wykłady z bakteriologii, immunologii i serologii dla młodzieży akademickiej oraz współorganizował Towarzystwo Lekarskie. Po ucieczce z getta (VII 1942) ukrywał się w Kamiennej na Ziemi Pinczowskiej oraz Miłośnie koło Warszawy.
Okres powojenny
1944 uczestniczył w organizowaniu UMCS w Lublinie, gdzie przez rok prowadził wykłady z serologii immunologii, bakteriologii i patologii ciąży. Od 1945 przebywał we Wrocławiu, gdzie zorganizował Wydział Lekarski na uniwersytecie i został profesorem mikrobiologii.
Wprowadził w Polsce oznaczanie czynnika Rh i zorganizował Ośrodek Badań Patologii Ciąży we Wrocławiu, opracował metodykę ratowania niemowląt zagrożonych konfliktem serologicznym. Prowadził także badania nad grupami krwi (z żoną, Hanną), dotyczące różnic statystycznych w częstości występowania grup krwi w populacjach pochodzących z różnych obszarów geograficznych — zapoczątkował tym nową dyscyplinę, seroantropologię. Ponadto prowadził studia nad zagadnieniami epidemiologii z punktu widzenia ewolucyjnego i ekologicznego, nad odrębnością antygenową nowotworów i problemami immunologicznymi w gruźlicy. Zajmował się także transfuzjologią i opracował zasady przetaczania krwi. Jego prace, m.in. Dochodzenie ojcostwa w świetle nauki o grupach krwi (1948), Immunologia ogólna (1948) znalazły trwałe miejsce w historii polskiej myśli medycznej, a sam Hirszfeld jest uznawany za twórcę polskiej szkoły immunologicznej.
1950 otrzymał nagrodę państwową I stopnia. Hirszfeld pracował też m.in. nad patologią ciąży w związku z grupami krwi. Od 1952 był członkiem PAN, której był także współorganizatorem. W 1954 utworzył i został pierwszym dyrektorem Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN (nazwanego później jego imieniem).
Hirszfeld zmarł 7 III 1954 we Wrocławiu. Jest pochowany na Cmentarzu świętego Wawrzyńca.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Diagramy przedstawiające częstość występowania grup krwi u różnych narodowości i grup etnicznych (zgodnie z tabelą) wyk. LogoScript/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia