Dominikana. Historia

Dominikana. Historia.

W XV w. obecną wyspę Haiti zamieszkiwali Karaibowie oraz podbici przez nich rdzenni Tainowie (Arawakowie); 1492 dotarł na wyspę K. Kolumb i nazwał ją Hispaniola. Pod tą nazwą weszła w skład hiszpańskiego imperium kolonialnego. Od 1697, na mocy traktatu z Rijswijk, wschodnia część wyspy (ob. Dominikana) stanowiła odrębną kolonię hiszpańską Santo Domingo, a część zachodniej przeszła we władanie Francji — l795–1808 cała wyspa. Przywrócona Hiszpanii 1809 wschodnia część 1821 ogłosiła niepodległość, ale już od 1822 była okupowana przez wojska Haiti i dopiero 1844 została proklamowana niepodległa Republiką Dominikany. Po kolejnych próbach zaanektowania terytorium Dominikany czynionych przez Haiti, dominikański dyktator, P. Santana, proponował USA, Francji, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii aneksję kraju, na skutek czego 1861 Dominikana ponownie została kolonią hiszpańską i dopiero po zwycięstwie antyhiszpańskiego powstania (1863–65) uzyskała niepodległość. Nastąpił wówczas okres chaosu i wewnętrznego walk politycznych (w ciągu 20 lat uchwalono 18 konstytucji). W 1871 USA odrzuciły propozycję aneksji Dominikany, wysuniętą przez partię reformistyczną J. Cabrala. W okresie dyktatury U. Heureaux (1882–99) modernizowano państwo i gospodarkę, w tym rolnictwo (wysokoproduktywne plantacje trzciny cukrowej), rozwijano transport, komunikację, szkolnictwo, ale rosło uzależnienie kraju od obcego, głównie północnoamerykańskiego, kapitału i poważne zadłużenie państwa. Z powodu niewypłacalności, USA przejęły kontrolę nad komorami celnymi kraju (1905–40), a konflikty wewnętrzne stały się pretekstem do amerykańskiej interwencji zbrojnej (1916–24).

Po okresie prezydentury H. Vásqueza (1924–30), 1930 do władzy doszedł R. Trujillo Molina, który za fasadą demokracji sprawował dyktatorskie rządy jako prezydent (1930–47), a następnie za pośrednictwem brata, H. Trujillo, który był prezydentem 1947–60. Reżim Trujillo opierał się na biurokracji, wojsku i jedynej legalnej partii politycznej, Partii Dominikańskiej (zał. 1931). Populistyczna demagogia dyktatora odwoływała się m.in. do idei hispanidad — kultywowania tradycji hiszpańskiej, i „wybielenia” społeczeństwa dominikańskiego. W 1937 wojska Dominikany dokonały masakry na haitańskich imigrantach, co zaostrzyło stosunki z sąsiednim państwem; dzięki korzystnej koniunkturze gospodarczej zlikwidowano zadłużenie, ale w kraju panowała korupcja, a rodzina Trujillo kontrolowała 75% majątku narodowego. W 1960 urząd prezydenta objął J.V. Balaguer y Ricardo (sprawował go do 1962), a reżim uległ pewnemu złagodzeniu. Jego całkowity upadek nastąpił po zamordowaniu Trujillo (1961).

W wyborach 1962 zwyciężyła Dominikańska Partia Rewolucyjna (PRD) i prezydentem został J. Bosch Gaviño, jej założyciel (1939) i przywódca. Uchwalono demokratyczną konstytucję i wprowadzono radykalne reformy, w tym rolną. W 1963, po 7 miesiącach, nastąpił wojskowy zamach stanu i do 1965 rządy sprawowała kontrolowana przez wojskowych junta cywilna. W 1965 tzw. ruch konstytucjonalistyczny, kierowany przez młodych oficerów — zwolenników Boscha, podjął próbę przejęcia władzy. Podczas walk doszło do interwencji wojsk USA. Po ich wycofaniu wybory 1966 wygrał Balaguer, stojący od 1964 na czele Partii Reformistycznej. Pokojowe przejęcie władzy przez opozycję nastąpiło 1978 — w wyborach zwyciężył kandydat PRD, A. Guzmán Fernández. Partia utrzymała władzę także w następnej kadencji — prezydenturę S.J. Blanco (1982–86) zdominowały trudności gospodarcze, dyskusyjny program reform liberalnych, a także konflikty wewnątrzpartyjne. Balaguer powrócił na stanowisko prezydenta 1986 jako przywódca Chrześcijańsko-Społecznej Partii Reformistycznej. Dzięki programowi reform gospodarczych (roboty publiczne, inwestycje zagraniczne w przemyśle i sektorze turystycznym), mimo podeszłego wieku, zyskał poparcie wyborców przez 2 kolejne kadencje (wybory 1990 i 1994).

W 1996 do rywalizacji wyborczej nie stanęli najbardziej znani politycy: Balaguer i Bosch; wprowadzony wówczas 2-stopniowy system wyborów prezydenckich przyniósł zwycięstwo L. Fernándezowi Reyna, kandydatowi Partii Wyzwolenia Dominikany (PLD), założonej 1973 i do 1994 kierowanej przez Boscha. Radykalny program nowego prezydenta, który zakładał m.in. modernizację oraz demokratyzację administracji państwowej, rozwój gospodarczy przez rozbudowę inwestycji zagranicznych, został znacznie zredukowany przez opozycję parlamentarną. Dzięki aktywnej polityce zagranicznej, w tym inicjatywom integracji gospodarczej z państwami karaibskimi i środkowoamerykańskimi, Fernández zdobył uznanie za granicą; spadała jednak jego popularność w kraju.

W kraju utrzymywała się stabilna sytuacja; w wyborach prezydenckich 2000 zwyciężył kandydat lewicowej Dominikańskiej Partii Rewolucyjnej (PRD) H. Mejía. Jego rząd koncentrował się na realizacji programu rozwoju gospodarczego. W 2004 na prezydenta został wybrany ponownie L. Fernández Reyna z PLD (pełnił już ten urząd 1996–2000) i rządził do 2012, kiedy prezydentem został D. Medina Sánchez.

Dominikana, Santiago de los Caballeros, pomnik niepodległości