Chińska filozofia klasyczna VI w. p.n.e.–XVIII w. n.e.

Chińska filozofia klasyczna VI w. p.n.e.–XVIII w. n.e.

 

Chińska filozofia klasyczna VI w. p.n.e.–XVIII w. n.e. (przegląd chronologiczny)
Periodyzacja	Szkoły i kierunki	Przedstawiciele
Epoka Wiosen i Jesieni (770–480 p.n.e.)	powstanie taoizmu powstanie konfucjanizmu	Laozi (VI w. p.n.e.) Konfucjusz (551–479 p.n.e.)
Epoka Walczących Królestw (480–221 p.n.e.)	szkoła konfucjańska (rujia) filozoficzna zasada zgodności zdarzeń z ładem nieba (dao): zastosowanie jej do norm współżycia w ramach patriarchalno-feudalnej hierarchii społecznejszkoła taoistów (daojia) filozoficzna zasada materialnej jedności świata — bezosobowy ład przyrody (dao), negacja instytucji społecznych, odrzucenie hierarchii	Mengzi (Mencjusz) (372?–289 p.n.e.) Xunzi (298?–238? p.n.e.)       Zhuangzi (369–286 p.n.e.) Yang Zhu (ok. 440–ok. 360 p.n.e.) Liezi (V/IV w. p.n.e.)
	szkoły opozycyjne wobec taoizmu i konfucjanizmu:   motistów (mojia); utylitarystyczno-ascetyczny program etyki społecznej, zainteresowanie problemami gnoseologicznymi i logicznymi   wróżbiarska (yinyang jia); wzajemne oddziaływanie przeciwieństw yin i yang jako przyczyna przemian   logistów (nazw, mingjia); program systematyzacji pojęć, poprawnego rozumowania, niezawodnego wnioskowania   legistów (fajia); zasada prymatu ustawodawstwa i racji stanu nad wymogami etyki i tradycji	Mo Di (ok. 479–ok. 381 p.n.e.)       wpływy szkoły we wszystkich nurtach filozoficznych   Huishi (350?–260? p.n.e.)       Gongsun Long (IV/III w. p.n.e.) Gongsun Yang (Shang Yang, zm. 338? p.n.e.) Han Fei (ok. 280–ok. 230 p.n.e.)
Okres dynastii Han (206 p.n.e.–220 n.e.)	konfucjanizm — metafizyka konfucjańska taoizm religijno-magiczny, przekształcenie się systemu materialistycznego w doktrynę religijną    opozycja wobec taoizmu i konfucjanizmu ze stanowiska materialistycznego i racjonalistycznego	Dong Zhongshu (ok. 175–ok. 105 p.n.e.) Zhang Daoling (I lub II w. n.e.) Wang Bi (III w.) He Yan (II/III w.)   Wang Chong (ok. 27–ok. 97)
Okres od Epoki Trzech Królestw (220–265) do Epoki Pięciu Dynastii (907–960)	rozwój szkół filozofii buddyjskiej     opozycja wobec idealistycznych tendencji filozofii buddyjskiej	Huiyuan (IV w.) Zhi Yi (VI w.)   Fan Zhen (ok. 445–ok. 515) Fu Yi (555–639) Lü Cai (ok. 600–665) Liu Yuzi (772–842)
Okres dynastii Song (960–1279)	neokonfucjanizm nurt materialistyczno-kosmologiczny   nurt idealistyczno-etyczny synteza obu nurtów w filozofii Zhu Xi; neokonfucjanizm — oficjalną filozofią cesarstwa; jego petryfikacja w system scholastyczny — przedmiot egzaminów dla kandydatów na urzędników państwowych	Wang Anshi (1021–86) Zhou Dunyi (1017–77) Zhang Cai (1021–77) Cheng Hao (1032–86) Cheng Yi (1033–1107) Zhu Xi (1130–1200)
Okres dynastii Ming (1368–1644)	nurt subiektywno-idealistyczny rozwój badań klasycznych tekstów neokonfucjańskich	Wang Yangming (1472–1428) Gu Yanwu (1613–83)
Okres dynastii mandżurskiej Qing (1644–1911)	neokonfucjański „pozytywizm” o orientacji materialistycznej, odkreślający konieczność opierania interpretacji filozoficznej na faktach	Wang Fuzhi (1619–92) Huang Zongxi (1610–95) Li Gong (1659–1733) Dai Zhen (1723–77)

Konfucjusz, odbitka z kamiennej płaskorzeźby naśladującej obraz Wu Daozi, dynastia Tang

Santō Kyōden, Pięciu żebraków studiujących teksty konfucjańskie, fragment drzeworytu japońskiego, ilustracja z Kibyōshi, sharebon-shū, 1789