Braque Georges

Braque

[brak]

Georges , ur. 13 V 1882, Argenteuil-sur-Seine, zm. 31 VIII 1963, Paryż,

francuski malarz, grafik i rzeźbiarz; współtwórca kubizmu.

Urodził się 13 V 1882 w Argenteuil-sur-Seine. Pierwsze nauki rysunku pobierał od 1893 u M. Courcheta w École des Beaux-Arts w Hawrze, naukę kontynuował 1900 oraz 1902–03 w Paryżu (m.in. kurs rysunku w Académie Humbert). Początkowo tworzył pod wpływem neoimpresjonizmu (1904–05), następnie zbliżył się do fowizmu; z O. Friszem i R. Dufym tworzył tzw. szkołę z Hawru, jednak w porównaniu z nimi stosował bardziej stonowany koloryt i zwracał większą uwagę na konstrukcję obrazu (Pejzaż z La Ciotat 1907). Pod wpływem dzieł P. Cézanne’a, pokazanych na retrospektywnej wystawie Salonu Jesiennego 1907, zajął się problemem bryły i przestrzeni malarskiej, geometryzując przedmioty i sprowadzając je do czystych form plastycznych, np. w serii pejzaży z Estaque (1908), o których krytyk L. Vauxcelles napisał, że „składają się z kubów”.

Współpraca z Picassem — kubizm analityczny

Od 1909 Braque współpracował ściśle z P. Picassem nad dalszym kształtowaniem koncepcji przestrzennej. Obrazy, które wówczas powstały, wyznaczają okres kubistyczny twórczości artysty i obejmują fazę kubizmu analitycznego (1909–12), w której Braque wprowadził motywy liter, cyfr i instrumentów muzycznych (Portugalczyk 1911), oraz fazę kubizmu syntetycznego (1912–14), w której stosował technikę kolażu i wiele efektów fakturowych (Kompotierka, butelka i szklanka 1912); w tym okresie wystawiał m.in. z ugrupowaniem Der Blaue Reiter, uczestniczył również w pokazie Armory Show w Nowym Jorku. W czasie I wojny światowej był na froncie, 1915 został ranny.

Odejście od kubizmu i dalsza ewolucja stylu

Po wojnie Braque stopniowo oddalał się od kubizmu; powstałe wówczas martwe natury miały swobodniejszy rysunek i żywszą kolorystykę (cykle: Kominki, od 1922); 1922–26 wystąpiły w jego twórczości tendencje klasycyzujące (cykl Kanefory). Po 1929 Braque zmienił gruntownie styl, wprowadził świetlisty kolor, płynny rysunek i uproszczoną, czytelniejszą formę (krajobrazy morskie z Varengeville-sur-Mer, od 1929); w niektórych pracach zaznaczył się ponownie wpływ Picassa (cykl głów kobiecych Kąpiące się 1930–32). Zainteresowanie antykiem znalazło wyraz w akwafortach do Teogonii Hezjoda i kompozycjach dekoracyjnych o tematyce mitologicznej, tzw. gipsach grawerowanych — linearnych kompozycjach figuralnych, rytych w malowanych płytach gipsowych (1930); seria kompozycji figuralnych z motywem tzw. podwójnej twarzy (Malarz i modelka 1939) to dalszy ciąg malarskich eksperymentów, których ukoronowaniem były martwe natury i cykle tematyczne: Bilard (1945), Tarasy (od 1949), Postać we wnętrzu, Pracownie (1949–56, z charakterystycznym motywem ptaka), Ptaki (plafon w Sali Henryka II w Luwrze, 1952–53). Braque wyróżnił się też jako znakomity grafik (drzeworyty, akwaforty, litografie, np. Helios 1946–47), scenograf (m.in. dekoracje dla Les Ballets Russes S. Diagilewa 1923 i 1925 oraz dla teatru L. Jouveta) i dekorator (witraże do kaplicy w Varengeville, 1954); od ok. 1939 tworzył także rzeźby figuralne (syntetyczne figury koni, ptaków, ryb, profile twarzy). Wielokrotnie wyróżniany, m.in.: 1937 nagroda Carnegie Fondation, 1948 I nagroda na Międzynarodowym Biennale w Wenecji. Zmarł 31 VIII 1963 w Paryżu.

Twórczość Braque’a, wyróżniająca się wyrównanym poziomem artystycznym, jednolitością i logiką formy oraz konsekwencją, wywarła wpływ na rozwój współczesnego malarstwa oraz grafiki i jest zaliczana do najwybitniejszych osiągnięć sztuki XX w.

Braque Georges, Gitara i kompotiera — kolekcja H. Rupf, Brno

Braque Georges, Estaque, 1906 — Musée National d’Art Moderne, Paryż

Braque Georges, Café-Bar, 1919 — Kunstmuseum, Bazylea.

Braque Georges, Kompozycja z asem treflowym, 1913 — Paryż, Muzeum Narodowe Sztuki Nowoczesnej, Centrum Pompidou

Braque Georges, Pejzaż, 1908 — Kunstmuseum, Bazylea.