Arktyczny, Ocean. Warunki naturalne. Charakterystyka fizyczno-chemiczna wód

Arktyczny, Ocean. Warunki naturalne. Charakterystyka fizyczno-chemiczna wód

Temperatura i zasolenie. Wody powierzchniowe Oceanu Arktycznego pod względem temperatury i zasolenia charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem przestrzennym i zmiennością sezonową (w lecie topnienie lodu morskiego i wzmożony dopływ rzeczny, w zimie ponowne zamarzanie; stały dopływ ciepłych i słonych wód Prądu Północnoatlantyckiego); temperatura wód powierzchniowych w zimie wynosi od –1,7°C w części środkowej do 7°C na Morzu Norweskim, w lecie odpowiednio od –1,4°C do 12°C; cechą charakterystyczną jest wysoka wilgotność powietrza mimo małej zawartości pary wodnej i dużego zachmurzenia, zwłaszcza latem (ponad 90–95%), zasolenie — od 28–32‰ w części środkowej do 34–35‰ na Morzu Norweskim.

Zjawiska lodowe. Centralna część Oceanu Arktycznego jest stale pokryta przez wielkie płaskie pola pływającego wieloletniego lodu morskiego o grubości 2–5 m, zwane wielkim pakiem polarnym, z dryfującymi w nim „wyspami lodowymi” o powierzchni do 1000 km² i grubości ok. 50 m (fragmenty lodowców szelfowych, głównie z Wyspy Ellesmere’a i północnej Grenlandii); pokrywa lodowa zajmuje w zimie ok. 11 mln km², w lecie — 8 mln km² i wolno cyrkuluje zgodnie z ruchem wskazówek zegara wokół punktu 80°N i 150°W, w amerykańskiej części Oceanu Arktycznego; znaczna część pól lodowych z eurazjatyckiej części morza dryfuje na Morze Grenlandzkie; w lecie wolne od lodów wąskie strefy rozciągają się wzdłuż wybrzeży Eurazji i Alaski przez 2–3 miesiące, m.in. dzięki napływowi ciepłych wód rzecznych, umożliwiając żeglugę, wielorybnictwo, rybołówstwo i myślistwo.

Dopływ wód lądowych. Główne rzeki uchodzące do Oceanu Arktycznego: Ob, Jenisej, Lena, Mackenzie. Główne porty: Narwik, Murmańsk, Archangielsk (Morze Białe), Barrow, Churchill (Zatoka Hudsona), Ilulissat (Grenlandia). Żegluga, głównie kabotażowa, odbywa się w lecie wzdłuż wybrzeży północnej Europy oraz wzdłuż Północnej Drogi Morskiej i w mniejszym nasileniu u wybrzeży Ameryki Północnej. W dnie Morza Arktycznego występuje ropa naftowa (wydobycie w Morzu Beauforta) i gaz ziemny.

Bibliografia

K. ŁOMNIEWSKI, J. ZALESKI, L. ŻMUDZIŃSKI Morze Arktyczne, Warszawa 1979;

Atłas Arktiki, Moskwa 1985.