Andora. Historia

Andora. Historia.

Początki istnienia Andory tradycja wiąże z okresem wypraw Karola Wielkiego na Półwysep Iberyjski przeciw muzułmanom na przełomie VIII i IX w. Przez kilka stuleci Andora była przedmiotem sporów między feudałami północnej Katalonii i południowej Francji. W 1278 na mocy układu między biskupem z Urgel a hr. Foix zostało ustanowione ich wspólne zwierzchnictwo nad Andorą. Ukształtowana w średniowieczu feudalna struktura sprawowania rządów przetrwała, podlegając niewielkim korektom, do czasów najnowszych. W1607 prawa hrabiów Foix przeszły na królów Francji, a w XIX w. — na jej prezydentów. Do 1993 A. była państwem nie posiadającym suwerenności prawno-międzynarodowej, pod wspólnym zwierzchnictwem prezydenta Francji i biskupa z Seo de Urgel (współksiążęta), którzy reprezentowali ją w stosunkach międzynarodowych, gwarantowali jej bezpieczeństwo i sprawowali najwyższą władzę ustawodawczą i wykonawczą (przez swych przedstawicieli — viguiers, oraz stałych delegatów).

Zapoczątkowany w latach 50. XX w. rozwój turystyki i handlu przyspieszył społeczno-ekonomiczną ewolucję dotychczas rolniczą kraju, co z kolei wywołało dążenia do modernizacji struktur politycznych. W 1970 rozpoczęto reformy; stopniowo wprowadzono powszechne prawo wyborcze do Rady Generalnej, będącej zgromadzeniem reprezentantów gmin; mimo formalnego zakazu istnienia partii politycznych. W 1979 powstała Demokratyczna Partia Andory dążąca do modernizacji gospodarki i ustroju politycznego kraju. W 1990 Rada Generalna powołała komisję do opracowania konstytucji; 1991 współksiążęta Andory wyrazili zgodę na ograniczenie swych uprawnień i uznanie suwerenności narodu. W referendum powszechnym z 1993 obywatele zatwierdzili pierwszą w historii kraju konstytucję.

Od 1993 A. należy do ONZ. W latach 1994–2009 rządy sprawowali nieprzerwanie liberałowie, 2009–11 — socjaldemokraci, od 2011 u władzy pozostaje centroprawica. Andora nie należy do UE, ale II 2002 (wraz z Francją i Hiszpanią) przyjęła euro jako obowiązującą w kraju walutę. Andorskie liberalne regulacje w sprawach bankowości i finansów („raj podatkowy”), przyciągające obce kapitały, ale także umożliwiające zamożnym obcokrajowcom (nominalnym rezydentom Andory) unikanie opodatkowania, były przedmiotem krytyki organizacji międzynarodowych (OECD i Międzynarodowego Funduszu Walutowego).