San Martín José

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

San Martín José de , ur. 25 II 1778, Yapeyú (obecnie w Argentynie), zm. 17 VIII 1850, Boulogne-sur Mer (Francja),

jeden z przywódców wojen o wyzwolenie Ameryki Południowej spod panowania hiszpańskiego.

Pochodził z zamożnej rodziny kreolskiej z Argentyny; jako oficer hiszp. uczestniczył w walkach przeciwko ces. Napoleonowi I w Europie; 1814 przywódca walk wyzwoleńczych w Górnym Peru (Boliwia); 1817 zorganizował ekspedycję wyzwoleńczą do Chile; w przymierzu z B. O’Higginsem wywalczył niepodległość Chile dzięki zwycięstwom pod Chacabuco (1817) i na równinie Maipú (1818); 1820 przygotował wyprawę wyzwoleńczą do Peru; 1821 proklamował jego niepodległość i uzyskał tytuł protektora; aby utrzymać niepodległość i władzę w Peru, zwrócił się o pomoc do S. Bolívara; 1822 zrezygnował z dalszych rządów i udał się na emigrację do Francji, gdzie zmarł.