Polskie Oddziały Wartownicze

Polskie Oddziały Wartownicze,

pol. jednostki wojsk., formowane od V 1945 przy amer. wojskach okupacyjnych w Niemczech.

XI 1945 powołano pol. dowództwo pod nazwą Gł. Sekcja Łącznikowa (dow. pułkownik F. Sobolta), podległe Nacz. Dowództwu Amer. Sił Zbrojnych w Europie; do Polskich Oddziałów Wartowniczych wstępowali: byli jeńcy wojenni — żołnierze WP i AK, więźniowie obozów koncentracyjnych, osoby pracujące przymusowo w III Rzeszy oraz uciekinierzy polit. i żołnierze NSZ ewakuowani z kraju (Brygada Świętokrzyska); od 1947 kompanie dzieliły się na: wartownicze (ochrona lotnisk, magazynów i składów materiałów wojennych, służba w obozach jenieckich i obozach przestępców wojennych, m.in. w Dachau, Ratyzbonie, Darmstadt oraz więzieniach śledczych), praca (budowa obiektów wojsk.), transport.; I 1946 Polskie Oddziały Wartownicze liczyły ok. 40 tys. żołnierzy, od XII 1947 — 11–12 tys.; w kompaniach urządzano kursy nauki zawodu dla kierowców, mechaników samochodowych, rzemieślników różnych specjalności oraz języka ang. (od 1948 obowiązkowy), organizowano zajęcia kult. i sport.-turyst., wspierano twórczość artyst.; czasopismo: „Ostatnie Wiadomości”; od 1956 liczebność Polskich Oddziałów Wartowniczych stopniowo zmniejszała się (istniały w formie szczątkowej do lat 90. XX w.); zdemobilizowani żołnierze wyjeżdżali gł. do USA i Kanady, część pozostała w Europie i podjęła naukę w szkołach techn. i wyższych.