Pendżab

Pendżab

[pers., ‘pięciorzecze’],

właśc. Pandźab, urdu i hindi Panjāb, ang. Punjab,

kraina w południowej Azji, w Pakistanie (prow. Pendżab) i Indiach (stan Pendżab), w północno-wschodniej części Niz. Indusu, na południowy zachód od Himalajów, między Niz. Gangesu na wschodzie, pustynią Thar na południowym wschodzie i Indusem na zachodzie;

pow. ok. 260 tys. km²; rozległa równina aluwialna, utworzona przez stożki napływowe 5 rzek (dorzecze Indusu), wypływających z Himalajów: Satledź, Dźhelam, Ćenab, Bjas i Rawi; na północy klimat zwrotnikowy kontynent. suchy, na południu zwrotnikowy skrajnie suchy; gęsta sieć kanałów nawadniających; ważny, gęsto zaludniony region rolniczy.

Historia.

Około 1500 p.n.e. zajęty przez Arjów; od 516 p.n.e. część Pendżabu wchodziła w skład państwa perskiego Dariusza I Wielkiego; 327 podbity przez Aleksandra III Wielkiego; w III w. p.n.e. przyłączony do ind. imperium dyn. Maurjów, w I w. n.e. podbity przez Kuszanów, w IV w. włączony do państwa Guptów; do połowy VI w. podlegał Hunom, w pocz. XI w. wszedł w skład państwa Ghaznawidów; od 1206 tworzył część sułtanatu delhijskiego, w końcu XIV w. zdobył go Timur; 1526, po zwycięstwie Babura pod Panipatem, wszedł w skład imperium Wielkich Mogołów; w XVIII w. włączony do państwa Marathów; od 1790 we władzy sikhów, którzy 1805 utworzyli własne państwo pod wodzą Randźita Singha; 1849 przyłączony przez Wielką Brytanię do jej posiadłości w Indiach; od 1947 wschodnia część Pendżabu wchodzi w skład Indii (Pendżab, stan), część zachodnia — Pakistanu (Pendżab, prowincja).