Pendżab

Pendżab, Pandźab, urdu Panjāb, ang. Punjab,

prow. autonomiczna we wschodnim Pakistanie, u podnóża Himalajów, przy granicy z Indiami;

zachodnia część hist. krainy Pendżab; powierzchnia 205,3 tys. km², 110 mln mieszk. (2017); stol. Lahaur. Większość powierzchni równinna, odwadniana przez Indus i jego dopływy: Satledź, Ćenab, Dźhelam, Rawi; w międzyrzeczu Indusu i Dźhelam znajduje się piaszczysta pustynia Thal, a na południowym wschodzie pustynia Thar; na północy przedgórze Himalajów, fragmenty pasma Pir Pandźal oraz płaskowyż Potwar z pasmem G. Słonych. W strukturze etnicznej dominują Pendżabczycy, będący w prawie 100% wyznawcami islamu. P. skupia ok. 1/2 ludności kraju, średnia gęstość zaludnienia wynosi blisko 400 osób na 1 km², na północy do 700 osób; największe m.: Lahaur, Fajsalabad, Rawalpindi, Multan i Gudźranwala. P., oprócz aglomeracji Karaczi, stanowi najlepiej rozwiniętą część kraju, jest jego gł. regionem roln., znajduje się tu także większość pakistańskich zakładów przemysłowych. Gęsta sieć kanałów umożliwia nawadnianie ziem uprawnych, zajmujących ponad 60% pow. prowincji; uprawa gł. pszenicy, kukurydzy, bawełny i trzciny cukrowej, ponadto jęczmienia, prosa i ryżu; hodowla bydła, na przedgórzu Himalajów — owiec i kóz. Wydobycie ropy naftowej (płaskowyż Potwar), soli kam. (G. Słone), węgla brunatnego, gipsów (na zachodzie); produkcja tkanin bawełn., wełn. i jedwabnych, odzieży, nawozów sztucznych, farb oraz przetwórstwo rolno-spoż., ponadto przemysł cementowy, rafinerie ropy naftowej; rzemiosło (tkaniny, dywany, wyroby ze złota, kości słoniowej); na Dźhelam hydroelektrownia Mangla (300 MW); centrami przem. są: Lahaur, Fajsalabad, Rawalpindi i Multan. Gęsta sieć kol. i drogowa; najważniejsze magistrale prowadzą od granicy z Indiami przez Lahaur i Rawalpindi w kierunku Peszawaru oraz z Lahaur wzdłuż doliny Indusu do Karaczi; międzynar. porty lotn. w m.: Lahaur i Rawalpindi.