Monteverdi Claudio
 
Encyklopedia PWN
Monteverdi Claudio, ur. przed 15 V 1567 (data chrztu), Cremona, zm. 29 XI 1643, Wenecja,
kompozytor włoski.
Kalendarium
Urodził się przed 15 V 1567 (data chrztu) w Cremonie. Uczył się śpiewu, gry na instrumentach smyczkowych i kompozycji u M.A. Ingegneriego w Cremonie. Mając 15 lat, wydał już zbiór swych motetów Sacrae cantiunculae.
Działalność na dworze mantuańskim
W 1590 został śpiewakiem i instrumentalistą kapeli dworskiej księcia V. Gonzagi w Mantui. Zetknął się tam z najnowszymi tendencjami w muzyce. Niemały wpływ na jego twórczość wywarła podróż w świcie księcia do Spa we Flandrii (1599), m.in. przez Innsbruck, Bazyleę, Antwerpię i Brukselę. W 1601 został na dworze Gonzagów maestro de la camera e de la chiesa sopra la musica. W 1603 wydał IV Księgę madrygałów 5-głosowych, a 1605 — V Księgę, swe szczytowe osiągnięcie na polu twórczości madrygałowej (madrygał). Nowo powstałym gatunkiem, operą, zainteresował się stosunkowo późno; dopiero 1607 powstało jego pierwsze dzieło dramatyczne — L’Orfeo, po którym skomponował liczne utwory sceniczne, pisane przeważnie w związku z uroczystościami dworskimi w Mantui. W 1613 otrzymał jedno z ważniejszych stanowisk muzycznych we Włoszech — maestro di cappella przy Bazylice Św. Marka w Wenecji — na którym, otoczony szacunkiem, spędził ostatnie 30 lat życia, tworząc oprócz dzieł religijnych kompozycje świeckie dla dworów w Mantui i Parmie oraz dla weneckich teatrów operowych. Zmarł 29 XI 1643 w Wenecji.
Charakterystyka stylu
Monteverdi jest uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców muzyki dramatycznej, madrygałowej i religijnej swego czasu; jego twórczość stanowi odbicie przemian dokonujących się w muzyce europejskiej na przełomie XVI i XVII w. — ewoluuje od polifonii późnorenesansowej do monodii wczesnobarokowej, od stylu dawnego (prima prattica) do nowego (seconda prattica), z muzyką przyporządkowaną słowu; odzwierciedla też ówczesną wielowątkowość muzyki: oprócz dzieł religijnych, typowych dla okresu kontrreformacji, Claudio Monteverdi komponował utwory świeckie o tematyce sakralnej (Madrigali spirituali 1583), a także kompozycje wzorowane na renesansowych pieśniach tanecznych (Canzonette 1584). Ewolucję jego stylu obserwuje się zwłaszcza w kolejnych księgach madrygałów (1587–1651): od początkowych utworów 5-głosowych a cappella, w polifonicznym stylu niderlandzkim, przez utwory z basso continuo w przełomowej V Księdze (1605) i 5-głosowe lamenty z VI Księgi, do madrygałów reprezentujących styl koncertujący i tzw. stile concitato (innowacje w partiach instrumentalnych, np. użycie tremolanda w Combattimento di Tancredi e Clorinda 1624). Środki muzyczne wytworzone na gruncie madrygału Monteverdi stosował w swych dziełach dramatycznych; w pierwszej operze — L’Orfeo — wprowadził oprócz recytatywu np. arię zwrotkową, duet, zwiększył rolę chóru i orkiestry; z kolejnej opery — L’Arianna (1608) — zachował się jedynie znany Lament Arianny (Lasciate mi morire); 2 zachowane opery z okresu weneckiego: Il ritorno d’Ulisse in patria (1640) i L’Incoronazione di Poppea (1642) odznaczają się zubożeniem partii instrumentalnych, ale większym skontrastowaniem recytatywu i arii; pojawiają się w nich próby muzycznej charakterystyki bohaterów, w czym Monteverdi stał się prekursorem idei Ch.W. Glucka i R. Wagnera.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia